Việt Nam Bất Ngờ Trở Thành Quân Át Chủ Bài Giữa Cuộc Đấu Mỹ–Trung!
%20(11).png)
Ngày 10 tháng 4 năm 2025, trong chưa đầy 24 giờ, ba sự kiện lớn đã diễn ra, làm rung chuyển bức tranh thương mại toàn cầu và đặt Việt Nam vào tâm điểm của cuộc cạnh tranh chiến lược giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Đầu tiên, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump bất ngờ tuyên bố tạm dừng áp thuế quan trong 90 ngày đối với hơn 70 quốc gia, giảm mức thuế xuống còn 10%, như một cử chỉ thiện chí dành cho những nước không áp thuế trả đũa Mỹ. Ngay sau đó, Việt Nam lập tức hoan nghênh quyết định này và tuyên bố cùng Hoa Kỳ khởi động đàm phán một thỏa thuận thương mại song phương, hướng tới một khuôn khổ ổn định và dài hạn hơn. Cùng ngày, Trung Quốc công bố số liệu đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam năm 2024 đạt trên 2,5 tỷ USD, duy trì tốc độ tăng trưởng cao bất chấp căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang.
Trump tạm hoãn thuế quan: Nước cờ chiến lược của Mỹ
Quyết định của Tổng thống Trump được công bố qua một dòng trạng thái trên mạng xã hội vào sáng ngày 10 tháng 4: “Nếu bạn không trả đũa chúng tôi, chúng tôi sẽ không đánh thuế bạn trong 90 ngày. Sử dụng thời gian đó một cách thông minh, hãy đàm phán.” Thông báo này không xuất phát từ các kênh chính thức như Tòa Bạch Ốc hay Bộ Thương mại, mà mang phong cách tối hậu thư đặc trưng của ông Trump.
Danh sách hơn 70 quốc gia được hưởng lợi từ việc tạm hoãn thuế bao gồm Việt Nam, Ấn Độ, Nhật Bản, Mexico, cùng các nước thuộc Liên minh Châu Âu (EU) như Pháp và Đức. Tuy nhiên, Trung Quốc bị loại trừ và phải đối mặt với mức thuế ít nhất 125%, với khả năng tăng lên 145% theo xác nhận từ Tòa Bạch Ốc vào sáng ngày 11 tháng 4. Điều kiện đi kèm là các quốc gia được miễn thuế không được phản ứng bằng thuế trả đũa và phải sẵn sàng đàm phán các thỏa thuận song phương công bằng hơn trong 90 ngày tới.
Động thái này diễn ra sau khi Trump đưa ra tối hậu thư vào ngày 7 tháng 4, yêu cầu Trung Quốc rút mức thuế trả đũa 34% trước ngày 8 tháng 4, nếu không Mỹ sẽ áp thêm 50% thuế bổ sung. Bắc Kinh không nhượng bộ, dẫn đến việc Mỹ chính thức nâng thuế lên 125% đối với hàng hóa Trung Quốc từ ngày 9 tháng 4. Với hơn 70 quốc gia khác, Mỹ mở ra cơ hội tạm hoãn áp thuế, tạo ra sự phân cực rõ rệt trên bản đồ thương mại toàn cầu.
Việt Nam phản ứng nhanh: Đàm phán thương mại song phương với Mỹ
Ngay sau tuyên bố của Trump, Việt Nam đã bày tỏ sự hoan nghênh và nhanh chóng tuyên bố khởi động đàm phán thương mại song phương với Hoa Kỳ. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2017, một thỏa thuận thương mại tự do (FTA) giữa hai nước được đề cập công khai. Trước đó, Việt Nam từng đối mặt với nguy cơ bị áp thuế 46% lên các mặt hàng chủ lực như dệt may, thiết bị điện tử và đồ gỗ, do nghi ngờ gian lận xuất xứ từ Trung Quốc.
Trong những ngày gần đây, Việt Nam đã có hàng loạt động thái chiến lược để xoa dịu Mỹ. Ngày 31 tháng 3, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định 73/2025/NĐ-CP, giảm thuế nhập khẩu MFN đối với nông sản Mỹ như táo tươi từ 8% xuống 5%, nho khô từ 12% xuống 5%, và hạt óc chó, hạnh nhân đồng loạt xuống 5%. Đây là các sản phẩm đến từ các bang then chốt trong cuộc bầu cử Mỹ như California, Michigan và Wisconsin.
Ngày 6 tháng 4, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đã gặp Đại sứ Hoa Kỳ tại Hà Nội, xác nhận Việt Nam sẵn sàng đàm phán và xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với hàng Mỹ. Đến ngày 10 tháng 4, hai bên chính thức công bố khởi động đàm phán một thỏa thuận thương mại song phương. Bộ Ngoại giao Việt Nam phát biểu: “Việt Nam hoan nghênh quyết định của Tổng thống Trump và sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với Hoa Kỳ để đạt được một thỏa thuận thương mại công bằng, minh bạch và cùng có lợi.”
Ngoài ra, truyền thông Việt Nam đưa tin Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đã gặp đại diện các tập đoàn Boeing và BlackRock tại Hà Nội ngay trước thông báo đàm phán, gửi tín hiệu rằng Việt Nam không chỉ mở cửa cho nông sản mà còn sẵn sàng ký hợp đồng lớn, như mua máy bay từ Mỹ.
Trung Quốc công bố FDI vào Việt Nam: Đáp trả chiến lược
Cùng ngày 10 tháng 4, Trung Quốc công bố số liệu FDI vào Việt Nam năm 2024 vượt mốc 2,5 tỷ USD, tăng 32% so với năm 2023. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam, Trung Quốc đứng thứ hai về số dự án FDI mới, sau Singapore, với các khoản đầu tư tập trung vào lắp ráp linh kiện điện tử, thiết bị năng lượng, pin mặt trời và gia công dệt may. Các dự án chủ yếu nằm tại Bắc Giang, Hải Phòng, Thái Nguyên, Long An và Tây Ninh.
Thời điểm công bố số liệu này được xem là một động thái chiến lược của Bắc Kinh, nhằm đáp trả vòng đàm phán Việt-Mỹ. Thông điệp từ Trung Quốc rất rõ ràng: dù Mỹ mở cửa cho Việt Nam, Trung Quốc vẫn duy trì ảnh hưởng mạnh mẽ trong chuỗi cung ứng Đông Nam Á. Nhiều công ty Trung Quốc đầu tư vào Việt Nam là các vệ tinh của những nhà sản xuất lớn, từng xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ trước khi bị áp thuế cao.
Tuy nhiên, dòng vốn FDI này cũng đặt Việt Nam vào tình thế khó khăn. Với 65-75% nguyên liệu công nghiệp nhập từ Trung Quốc, nếu Mỹ siết chặt điều tra xuất xứ, Việt Nam có nguy cơ bị nghi ngờ là điểm trung chuyển hàng Trung Quốc, dẫn đến mất ưu đãi thuế hoặc bị tái áp thuế 46%. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải minh bạch hóa chuỗi cung ứng và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.
Phản ứng toàn cầu: Trung Quốc ngày càng cô lập
Quyết định của Trump không chỉ ảnh hưởng đến Việt Nam và Trung Quốc mà còn tạo ra phản ứng dây chuyền trên toàn cầu. Australia và Ấn Độ đã từ chối lời mời của Trung Quốc để hợp tác chống lại thuế quan Mỹ. Đại sứ quán Trung Quốc tại New Delhi kêu gọi Ấn Độ phối hợp, nhưng Ấn Độ giữ thái độ thận trọng, chưa phản hồi chính thức. Trong khi đó, EU chỉ trích chính sách thuế của Mỹ nhưng không liên minh với Trung Quốc, thay vào đó tìm giải pháp qua đàm phán.
Nhiều quốc gia khác, từ Thái Lan, Mexico đến Nam Phi, cũng bày tỏ ý định đàm phán với Mỹ để tận dụng cơ hội từ 90 ngày tạm hoãn thuế. Điều này cho thấy Trung Quốc đang ngày càng bị cô lập trong nỗ lực xây dựng liên minh chống Mỹ. Với thị trường Mỹ nhập khẩu 3.000 tỷ USD mỗi năm, các quốc gia ưu tiên giữ mối làm ăn với Washington thay vì đứng về phía Bắc Kinh.
Việt Nam trước áp lực và cơ hội
Với vị thế là một trong những quốc gia có độ mở thương mại cao, Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội và thách thức. Nếu đàm phán với Mỹ thành công, Việt Nam có thể thu hút đầu tư công nghệ cao từ Mỹ, mở rộng thị trường xuất khẩu và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, để đạt được điều đó, Việt Nam cần đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về lao động, môi trường và xuất xứ hàng hóa.
Trong khi đó, dòng FDI từ Trung Quốc, dù giúp ổn định sản xuất, lại tiềm ẩn rủi ro nếu Mỹ phát hiện tỷ lệ linh kiện Trung Quốc cao trong hàng xuất khẩu của Việt Nam. Các chuyên gia nhận định rằng Việt Nam cần đầu tư vào ngành công nghiệp phụ trợ nội địa và phát triển logistics độc lập để khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ngày 10 tháng 4 năm 2025, do đó, không chỉ là một ngày chứng kiến ba sự kiện lớn, mà còn là thời khắc Việt Nam phải đưa ra những bước đi chiến lược giữa hai siêu cường kinh tế.