Một lần nữa, với thái độ cứng rắn quen thuộc, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khẳng định chắc nịch: đất hiếm không phải là công cụ để Ukraine hòng moi tư cách thành viên NATO từ Washington. Những toan tính chính trị này, ông Trump chỉ đích danh, là thứ "không bao giờ được thảo luận."
Phát biểu mạnh mẽ trong Phòng Bầu dục vào ngày 1/4, vị Tổng thống luôn là biểu tượng của tư duy "Nước Mỹ trên hết" dõng dạc tuyên bố rằng Ukraine, dưới sự lãnh đạo của ông Volodymyr Zelensky, không thể đưa khoáng sản đất hiếm ra làm con bài để thúc ép Hoa Kỳ.
“Tôi nghe nói rằng ông Zelensky đang tung hô ý tưởng kiểu như ‘chúng tôi sẽ nhường khoáng sản chỉ khi NATO nhận chúng tôi’. Để tôi nói thế này: Không đời nào điều đó diễn ra,” ông Trump nói, sự chắc chắn trong giọng nói càng làm rõ lập trường không lay chuyển của ông.
Ông cũng chỉ rõ lý do khác khiến Mỹ không hấp tấp đưa Ukraine vào NATO, nhắc lại rằng Nga, dưới thời ông Vladimir Putin, đã luôn coi tư cách thành viên NATO của Ukraine là "giọt nước làm tràn ly." Chẳng chút mập mờ, ông Trump thẳng thừng cho rằng đây "có lẽ chính là nguyên nhân khiến xung đột nổ ra."
Phía Ukraine, ông Zelensky gần đây đã đưa ra kế hoạch “hợp tác khoáng sản” nhằm lôi kéo sự ủng hộ từ chính quyền Mỹ. Mỹ, với tầm nhìn chiến lược quy mô lớn của ông Trump, tất nhiên đã cân nhắc, nhưng không có nghĩa là sẽ chịu sự thao túng chính trị! Vị Tổng thống Mỹ không ngần ngại cảnh báo rằng, nếu Ukraine tiếp tục rút lui khỏi thỏa thuận đất hiếm, “họ sẽ phải đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng – cực kỳ nghiêm trọng.”
Thay vì xoa dịu hay nhún nhường, lời ông Trump như lời cương quyết tuyên chiến với kiểu chính trị áp lực mà Ukraine đang thử nghiệm. Không còn là màn ngoại giao "hữu hảo" kiểu cũ, chính quyền Trump dám đặt lên bàn các ranh giới rõ ràng.
Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha, trong nỗ lực cân bằng, tuyên bố rằng hai bên vẫn đang tham vấn để hoàn thiện "văn bản có thể chấp nhận được." Nhưng có vẻ như từ phía Mỹ, lập trường không để bất cứ thỏa thuận khoáng sản nào bị trói buộc vào NATO đã sớm rõ ràng. Mỹ không và sẽ không bao giờ chấp nhận bị lợi dụng!
Ông Sybiha còn nêu rõ rằng việc ký kết thỏa thuận sẽ thúc đẩy sự hiện diện của các doanh nghiệp lớn của Mỹ tại Ukraine. Điều này có thể đúng ở mặt kinh tế, nhưng liệu Ukraine có thực sự đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, hay họ chỉ đang lợi dụng vị thế của Mỹ?
Trong khi đó, Tổng thống Zelensky, bất chấp những tuyên bố từ phía chính quyền của mình, vẫn tìm cách lấp liếm để làm mềm hóa tình hình. “Thỏa thuận này, và NATO? Không, không có nhắc đến NATO. Không bao giờ có,” ông phát biểu, hứa hẹn một quyết định trong vài ngày tới.
Nhưng không ai quên được những lùm xùm gần đây từ văn phòng của ông, nơi họ từng nói rằng "đây chỉ là hiểu lầm." Vậy hiểu lầm do ai? Ukraine đang chơi một trò chơi nguy hiểm, khi nước này cố "gài bẫy" Washington về cả mặt chiến lược lẫn thương mại.
Còn chuyện gia nhập EU, ông Zelensky nêu rõ EU mới là mục tiêu thực sự trong lúc đàm phán. Nhưng liệu cái gọi là “thỏa thuận khoáng sản” này có thực sự dành để củng cố quan hệ song phương, hay nó chỉ là công cụ cho những tham vọng chính trị lớn hơn của Ukraine?
Dưới sự lãnh đạo của ông Trump, Mỹ không còn là một thế lực dễ bị lợi dụng trên bàn cờ quốc tế. Các đối tác trên thế giới, từ Ukraine đến châu Âu, sẽ phải hiểu rõ: Mỹ sẽ không bao giờ đánh đổi an ninh quốc gia và lợi ích chiến lược của mình để phục vụ tham vọng của kẻ khác. Đừng mơ!