Mỹ lên án Trung Quốc vì hỗ trợ công nghệ vệ tinh cho lực lượng Houthi
%20(30).png)
Ngày 17 tháng 4, một báo cáo từ tờ Financial Times đã làm rung chuyển cộng đồng quốc tế khi tiết lộ rằng Công ty TNHH Công nghệ Vệ tinh Trường Quang (CSTL) của Trung Quốc đang cung cấp hình ảnh vệ tinh quân sự cho lực lượng Houthi, nhóm phiến quân được Iran hậu thuẫn, nhằm tấn công các tàu chiến Mỹ tại Biển Đỏ. Thông tin này không chỉ gây sốc cho Lầu Năm Góc mà còn đẩy mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc vào một giai đoạn mới đầy sóng gió. Trong khi Bắc Kinh tuyên bố trung lập trong các xung đột tại Trung Đông, những hành động được phơi bày lại vẽ nên một bức tranh chiến lược phức tạp, nơi Trung Quốc dường như đang gián tiếp thách thức vị thế của Mỹ trên trường toàn cầu.
Phát hiện gây chấn động từ không gian
Theo báo cáo, CSTL đã cung cấp cho Houthi những hình ảnh vệ tinh chi tiết, bao gồm tọa độ chính xác của các tàu chiến Mỹ, chẳng hạn như USS Harry S. Truman – một tàu sân bay chủ lực đang hoạt động ở Biển Đỏ. Không dừng lại ở đó, dữ liệu vệ tinh còn bao gồm thông tin về các tàu thương mại, hỗ trợ Houthi trong chiến dịch tấn công tuyến hàng hải huyết mạch nối châu Âu và châu Á. Đây là tuyến đường vận tải chiếm tới 40% lưu lượng tàu container toàn cầu, khiến mọi động thái tại đây đều có tác động sâu rộng đến kinh tế thế giới.
Giới chức Mỹ cho biết họ đã nắm được thông tin này từ lâu. Chính quyền Tổng thống Donald Trump từng nhiều lần cảnh báo Bắc Kinh về hành vi của CSTL, nhưng phía Trung Quốc đáp lại bằng sự im lặng hoặc phủ nhận không thuyết phục. Một quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thẳng thắn bày tỏ sự thất vọng: “Chúng tôi kêu gọi cộng đồng quốc tế đánh giá Đảng Cộng sản Trung Quốc và các công ty của họ dựa trên hành động thực tế, chứ không phải những lời nói suông.”
Phản ứng gay gắt từ Washington
Trong cuộc họp báo đặc biệt ngày 17 tháng 4, bà Tammy Rot, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, đã đưa ra tuyên bố chính thức: “Chúng tôi xác nhận CSTL đang trực tiếp hỗ trợ các cuộc tấn công của Houthi nhằm vào lợi ích của Mỹ.” Bà Rot nhấn mạnh rằng Trung Quốc, dù cố gắng xây dựng hình ảnh hòa bình, thực tế lại đang tài trợ công nghệ và kinh tế cho các chế độ như Iran, Triều Tiên, Nga, cũng như các nhóm vũ trang như Houthi. Đây không chỉ là lời cáo buộc mà là một lời buộc tội công khai, đánh dấu bước leo thang nghiêm trọng trong quan hệ Mỹ-Trung.
Trái ngược với phản ứng mạnh mẽ từ Mỹ, Trung Quốc phủ nhận mọi liên quan, khẳng định CSTL chỉ là một công ty dân sự. Tuy nhiên, mối quan hệ chặt chẽ giữa CSTL và Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) khiến lời biện minh này khó đứng vững. Nếu Bắc Kinh không kiểm soát được CSTL, điều đó đồng nghĩa với việc họ đã mất quyền chỉ huy một công cụ tình báo quân sự quan trọng. Nhưng nếu đây là hành động cố ý, thì cuộc đối đầu giữa hai siêu cường đã vượt xa những gì công chúng hình dung.
Sức mạnh công nghệ của CSTL
CSTL không phải là một công ty vệ tinh thông thường. Với dự án Xingyun-1, công ty này đã phóng hơn 100 vệ tinh lên quỹ đạo và đặt mục tiêu đạt 300 vệ tinh trước năm 2025, được hậu thuẫn bởi nguồn tài chính khổng lồ từ Bắc Kinh. Đầu năm 2025, CSTL ghi dấu ấn khi truyền dữ liệu vệ tinh với tốc độ 100 Gbps bằng tín hiệu laser từ không gian xuống mặt đất – một thành tựu khiến ngay cả Starlink của Elon Musk cũng phải dè chừng. Công nghệ này không chỉ phục vụ mục đích dân sự mà còn cho phép cung cấp dữ liệu quân sự với độ chính xác và tốc độ cập nhật đáng kinh ngạc.
Theo chuyên gia quốc phòng Matthew Rossi, PLA đã yêu cầu CSTL giảm sự hiện diện công khai sau năm 2020 để che giấu các hoạt động nhạy cảm. Với tốc độ truyền dữ liệu 100 Gbps và công nghệ 6G có độ trễ chỉ 100 micro giây, CSTL đang biến Houthi từ một nhóm phiến quân thông thường thành một lực lượng được hỗ trợ bởi nền tảng không gian tiên tiến. Nếu dữ liệu này được tích hợp với trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích chuyển động thời gian thực của các mục tiêu trên biển, hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng.
Tình hình hỗn loạn tại Biển Đỏ
Kể từ tháng 11 năm 2023, Houthi, lực lượng kiểm soát gần 1/3 lãnh thổ Yemen, đã liên tục tấn công các tàu thương mại và tàu chiến tại Biển Đỏ. Hơn 100 vụ tấn công được ghi nhận, với hai tàu bị đánh chìm, bốn thủy thủ thiệt mạng và doanh thu kênh đào Suez giảm 50%. Mỹ và Anh đã đáp trả bằng 931 cuộc không kích trong năm 2024, nhưng chiến dịch tạm dừng đầu năm 2025 do thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas. Khi thỏa thuận sụp đổ vào tháng 5 năm 2025, Houthi lập tức nối lại các cuộc tấn công, buộc Mỹ khôi phục không kích, dẫn đến hơn 120 tay súng Houthi thiệt mạng và hàng trăm người bị thương.
Sự hiện diện của các tàu sân bay như USS Harry S. Truman và sắp tới là USS Carl Vinson cho thấy quyết tâm của Mỹ trong việc duy trì an ninh tại khu vực. Tuy nhiên, mối đe dọa thực sự không nằm trên mặt biển mà ở phía trên bầu trời, nơi các vệ tinh của CSTL đang âm thầm hoạt động. Dù các đợt phản công gần đây của Houthi đều thất bại, việc CSTL nâng cấp hệ thống vệ tinh có thể giúp nhóm này sở hữu khả năng tác chiến không gian, đe dọa trực tiếp lợi thế áp đảo của Mỹ.
Mối liên kết Trung Quốc-Iran
Ngoài công nghệ vệ tinh, Trung Quốc còn bị cáo buộc hỗ trợ Iran – đồng minh chính của Houthi – thông qua việc mua dầu lậu bất chấp các lệnh trừng phạt quốc tế. Theo Politico, từ năm 2023 đến 2024, Trung Quốc đã mua hơn 528 triệu thùng dầu từ Iran, tương đương 25,3 tỷ USD. Phần lớn số dầu này được vận hành bởi Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), đơn vị trực tiếp huấn luyện và trang bị vũ khí cho Houthi. Mỗi thùng dầu mà Trung Quốc mua là một nguồn tài chính giúp Iran cung cấp thêm tên lửa và vũ khí cho các nhóm đồng minh như Houthi hay Hezbollah.
Chưa dừng lại ở đó, Trung Quốc còn cung cấp linh kiện để Iran sản xuất máy bay không người lái (drone) và các thiết bị tấn công tiên tiến. Điều trớ trêu là chiến lược này không chỉ giúp Houthi tăng cường sức mạnh mà còn bảo vệ các tàu thương mại Trung Quốc đi qua Biển Đỏ. Trong khi tàu phương Tây trở thành mục tiêu, tàu Trung Quốc lại di chuyển an toàn như “đi dạo trên biển nhà”.
Chiến lược địa chính trị tinh vi
Trung Quốc không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ vật chất. Theo nhà phân tích Tom H., Bắc Kinh còn lợi dụng các cuộc không kích của Mỹ để tuyên truyền rằng Washington đang gây bất ổn khu vực Trung Đông. Bằng cách này, Trung Quốc làm suy yếu sự ủng hộ của các nước Ả Rập đối với liên minh do Mỹ và Anh dẫn đầu. Không một quốc gia Ả Rập lớn nào tham gia liên minh này, và Trung Quốc đang tận dụng dư luận, dầu mỏ, công nghệ cùng chiến thuật gián tiếp để củng cố vị thế của mình.
CSTL, với vai trò trung tâm trong mạng lưới dữ liệu chiến trường, giờ đây không chỉ là một công ty công nghệ mà là một mắt xích quan trọng trong chiến lược của Trung Quốc tại Trung Đông. Dù Bắc Kinh phủ nhận mọi cáo buộc – từ việc mua dầu Iran, cung cấp linh kiện cho Houthi, đến sử dụng vệ tinh để hỗ trợ quân sự – các chuỗi hành động đều dẫn đến một kết quả rõ ràng: Houthi được tăng cường sức mạnh, và Mỹ bị kéo vào một cuộc xung đột dai dẳng.
Đe dọa từ không gian
Với hệ thống Xingyun-1, CSTL đang xây dựng một mạng lưới vệ tinh có khả năng cung cấp dữ liệu định vị thời gian thực, hỗ trợ các chiến dịch như ở Biển Đỏ. Tướng Sam của Lực lượng Không gian Hoa Kỳ từng cảnh báo rằng Trung Quốc đang phóng hàng trăm vệ tinh để phục vụ các nhiệm vụ mặt đất. Nếu không có bước đột phá về ngân sách, luật pháp và hợp tác quốc tế, Mỹ có nguy cơ mất ưu thế không gian trong 5 đến 15 năm tới.
Báo cáo nội bộ của NATO, được Arabia trích dẫn, tiết lộ rằng Houthi đang sử dụng dữ liệu từ các vệ tinh “dân sự kép” của Trung Quốc, tích hợp AI để phân tích chuyển động của tàu Mỹ theo thời gian thực. Từ tọa độ, tốc độ đến dự báo điểm đến, mọi thông tin đều nằm trong tay Houthi, biến họ thành một lực lượng tác chiến hiện đại nhờ sự hậu thuẫn từ Bắc Kinh và Tehran.
Phản ứng cứng rắn từ Mỹ
Hoa Kỳ đã hết kiên nhẫn. Trong nội bộ Lầu Năm Góc, từ Hội đồng An ninh Quốc gia đến Bộ Quốc phòng, một quan điểm đồng thuận đang hình thành: mọi kênh cung cấp dữ liệu, tài chính và công nghệ cho Houthi phải bị vô hiệu hóa triệt để. Một quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng tuyên bố: “Chúng tôi không phân biệt giữa tên lửa do Houthi bắn và dữ liệu mà Trung Quốc cung cấp để định hướng cho nó.”
Tổng thống Donald Trump được cho là đã yêu cầu quân đội soạn thảo các phương án phản công chiến lược, bao gồm sử dụng hệ thống gây nhiễu không gian để phong tỏa dữ liệu từ CSTL, đồng thời tấn công phủ đầu các thiết bị thu phát của Houthi. Washington cũng đang kêu gọi thành lập “Liên minh Không gian Thái Bình Dương” – một tổ chức tương tự NATO nhưng chuyên về công nghệ vũ trụ và tình báo điện tử – nhằm ngăn chặn Trung Quốc sử dụng vệ tinh dân sự cho mục đích quân sự.
Nếu Houthi tiếp tục nhận được tọa độ tàu chiến Mỹ từ CSTL, Mỹ sẽ coi đó là hành động chiến tranh gián tiếp từ Trung Quốc. Khi đó, cục diện không chỉ giới hạn ở Biển Đỏ mà có thể lan rộng sang Trung Đông, Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, biến xung đột ủy nhiệm thành một cuộc đối đầu toàn diện giữa các siêu cường.
Sự lặng lẽ của các vệ tinh trên quỹ đạo giờ đây không còn là biểu tượng của khoa học mà đã trở thành vũ khí định hình chiến tranh hiện đại. Mỗi đường truyền dữ liệu từ CSTL không chỉ là thông tin mà là những “viên đạn vô hình” nhắm vào sự ổn định toàn cầu, đặt ra thách thức chưa từng có cho trật tự thế giới.