Miễn Thuế Hàng Điện Tử Trung Quốc – Trump Đang Chuẩn Bị Cho Một Cú Đánh Lớn?
.png)
Thông tin về việc miễn thuế lập tức thu hút sự chú ý rộng rãi. Nhiều nhà quan sát ban đầu cho rằng Washington đang chịu áp lực từ các tập đoàn công nghệ lớn như Apple, Intel hay Nvidia, lo ngại chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn và giá cả sản phẩm tăng vọt. Tuy nhiên, khi nhìn sâu hơn vào chiến lược của chính quyền Trump, một góc nhìn khác dần浮现: đây không phải là dấu hiệu nhượng bộ, mà có thể là một nước cờ chiến thuật được tính toán kỹ lưỡng nhằm duy trì lợi thế công nghệ của Mỹ, đồng thời chuẩn bị cho những đòn đánh mạnh mẽ hơn vào Trung Quốc trong tương lai.
Trung Quốc Trong Chuỗi Cung Ứng Công Nghệ Toàn Cầu
Trung Quốc từ lâu đã được mệnh danh là "công xưởng của thế giới", đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất công nghệ cao. Các thiết bị điện tử như iPhone, iPad hay MacBook – những sản phẩm mang thương hiệu Mỹ – phần lớn được lắp ráp tại các nhà máy đặt ở đại lục. Theo số liệu từ các tổ chức nghiên cứu kinh tế, hơn 90% điện thoại thông minh và máy tính xách tay tiêu thụ tại Mỹ có khâu sản xuất liên quan đến Trung Quốc.
Tuy nhiên, vai trò của Trung Quốc chủ yếu nằm ở khâu gia công và lắp ráp, trong khi Mỹ giữ vững vị trí thống trị ở các tầng công nghệ cao hơn. Các công ty như Qualcomm, Nvidia và Intel kiểm soát thiết kế chip và vi xử lý, trong khi phần mềm và hệ sinh thái bán lẻ lại thuộc về những gã khổng lồ như Apple, Microsoft hay Google. Chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu được chia thành nhiều tầng: từ thiết kế lõi, sản xuất công cụ, lắp ráp, đến thương hiệu và phân phối. Trung Quốc, dù quan trọng, chỉ chiếm ưu thế ở tầng giữa – nơi giá trị gia tăng thấp hơn so với các tầng do Mỹ kiểm soát.
Miễn Thuế: Bảo Vệ Lợi Ích Mỹ Hay Tấn Công Trung Quốc?
Quyết định miễn thuế cho các sản phẩm điện tử như điện thoại thông minh và máy tính không áp dụng cho tất cả hàng hóa Trung Quốc. Trong khi iPhone, iPad hay các thiết bị tiêu dùng khác được miễn thuế tạm thời trong 90 ngày, các mặt hàng công nghệ cao khác như chip do YMTC và SMIC sản xuất, pin lithium của BYD và CATL, hay thiết bị bay không người lái của DJI vẫn phải chịu mức thuế nặng. Điều này cho thấy sự phân biệt rõ ràng trong chính sách của Washington.
Các nhà phân tích nhận định rằng việc miễn thuế cho các sản phẩm tiêu dùng mang lại lợi ích trực tiếp cho Mỹ. Phần lớn giá trị gia tăng và lợi nhuận từ những sản phẩm này chảy về các công ty Mỹ, trong khi khâu lắp ráp tại Trung Quốc chỉ chiếm một phần nhỏ. Nếu áp thuế ngay lập tức, giá iPhone có thể tăng từ 999 USD lên 1.299 USD, gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng Mỹ và làm gián đoạn chuỗi cung ứng của các tập đoàn như Apple. Bằng cách miễn thuế tạm thời, chính quyền Trump tránh được những tác động tiêu cực trong ngắn hạn, đồng thời tạo điều kiện để các doanh nghiệp Mỹ tìm kiếm chuỗi cung ứng thay thế tại các quốc gia như Việt Nam, Ấn Độ hay Mexico.
Ngược lại, các mặt hàng không được miễn thuế lại là những lĩnh vực mà Trung Quốc đang đầu tư mạnh để vươn lên trong chuỗi giá trị công nghệ. Việc duy trì thuế quan cao với chip, pin hay thiết bị viễn thông cho thấy ý định của Washington là kiềm chế tham vọng công nghệ của Bắc Kinh, đặc biệt trong các ngành có ứng dụng lưỡng dụng – vừa dân sự vừa quân sự. Động thái này được xem là một phần của chiến lược “tách rời có kiểm soát”, vừa bảo vệ lợi ích Mỹ, vừa ngăn Trung Quốc tiến lên các tầng công nghệ cao hơn.
Tác Động Đến Cuộc Chiến Thương Mại Và Ngành Công Nghệ
Quyết định miễn thuế tạm thời không làm giảm căng thẳng trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Trung Quốc vẫn phải đối mặt với các biện pháp hạn chế công nghệ nghiêm ngặt từ Mỹ, bao gồm lệnh cấm xuất khẩu công cụ thiết kế vi mạch và thiết bị khắc chip tiên tiến. Trong khi đó, người tiêu dùng Mỹ được hưởng lợi từ việc giá cả thiết bị công nghệ ổn định trong ngắn hạn.
Về lâu dài, chính sách này có thể thúc đẩy sự thay đổi lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Các công ty như Apple và Samsung đã bắt đầu chuyển một phần dây chuyền sản xuất sang các quốc gia khác ngoài Trung Quốc. Việt Nam, với vị trí địa lý gần Trung Quốc và chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, đang nổi lên như một điểm đến tiềm năng. Intel, chẳng hạn, đã cam kết đầu tư hơn 1 tỷ USD vào cơ sở sản xuất tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2024-2025.
Đối với Trung Quốc, việc miễn thuế tạm thời mang lại cơ hội duy trì hoạt động sản xuất, nhưng không giải quyết được vấn đề cốt lõi. Bắc Kinh vẫn bị hạn chế tiếp cận công nghệ lõi từ Mỹ và các đồng minh, khiến tham vọng tự chủ công nghệ – như kế hoạch “Made in China 2025” – gặp nhiều trở ngại. Các số liệu gần đây cho thấy tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong quý 1 năm 2025 chỉ đạt 2,1%, mức thấp nhất kể từ năm 1990, trong khi dòng vốn FDI rút khỏi nước này tăng 18% so với cùng kỳ năm trước.
Phản Ứng Chính Trị Từ Hai Phía
Tại Mỹ, quyết định miễn thuế nhận được sự ủng hộ từ một số lãnh đạo doanh nghiệp công nghệ, những người lo ngại về sự gián đoạn chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng đây là dấu hiệu Washington đang chùn bước trước áp lực từ Bắc Kinh. Trong khi đó, chính quyền Trump khẳng định đây là bước đi có tính toán, nhằm bảo vệ “trụ cột chiến lược” của Mỹ trong cuộc cạnh tranh dài hơi với Trung Quốc.
Ở Trung Quốc, Bắc Kinh hoan nghênh việc miễn thuế như một cơ hội để duy trì xuất khẩu, nhưng đồng thời cảnh giác trước các biện pháp hạn chế công nghệ ngày càng khắt khe từ Mỹ. Chính phủ Trung Quốc tiếp tục đầu tư vào các công ty nội địa như Huawei và SMIC, với hy vọng giảm phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng quá trình này sẽ mất nhiều năm, đặc biệt khi Trung Quốc vẫn cần các công cụ và phần mềm thiết yếu từ phương Tây.
Nhìn Về Tương Lai
Chính sách miễn thuế tạm thời của chính quyền Trump đối với hàng điện tử Trung Quốc là một động thái đa chiều, vừa bảo vệ lợi ích ngắn hạn của Mỹ, vừa đặt nền móng cho những thay đổi chiến lược trong dài hạn. Trong khi người tiêu dùng Mỹ tránh được cú sốc giá cả, Trung Quốc tiếp tục đối mặt với áp lực bị kìm hãm trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu. Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, với những diễn biến mới nhất, cho thấy Washington đang chơi một ván cờ dài hơi, nơi công nghệ và chuỗi cung ứng trở thành các quân bài chủ chốt. Những bước đi tiếp theo của cả hai phía sẽ tiếp tục định hình cục diện kinh tế và chính trị toàn cầu trong thời gian tới.