.jpeg)
Ngày 2 tháng 4 đánh dấu một bước ngoặt lịch sử khi Tổng thống Donald Trump khởi động cuộc chiến thương mại toàn cầu mà ông mạnh mẽ tuyên bố là "ngày ngành công nghiệp Mỹ tái sinh". Một tuần sau, điều tưởng chừng như là "một mình Mỹ chống lại cả thế giới" đã nhanh chóng biến thành chiến lược thiên tài khi hơn 75 quốc gia phải quỳ gối đàm phán, trong khi Trung Quốc bị cô lập với mức thuế khổng lồ 145%.
Đây không chỉ là về thuế quan. Đây là cuộc chiến vì sự sống còn của nền kinh tế Mỹ, là đòn trả đũa đối với hàng thập kỷ Mỹ bị lợi dụng, và là cơ hội để chấm dứt sự thống trị toàn cầu của chế độ cộng sản Trung Quốc.
BẮC KINH - KẺ CƯỚP GIẬT TOÀN CẦU HÓA
Suốt hai thập kỷ qua, Trung Quốc đã trở thành kẻ chiếm lợi lớn nhất từ trật tự toàn cầu hóa do phương Tây thiết lập. Kể từ khi gia nhập WTO năm 2001, Bắc Kinh đã biến mình thành "công xưởng thế giới" - không phải bằng đổi mới sáng tạo hay cạnh tranh công bằng - mà bằng lao động giá rẻ, ép buộc chuyển giao công nghệ, đánh cắp tài sản trí tuệ và trợ cấp nhà nước bất hợp pháp.
Sự tăng trưởng kinh tế 1200% của họ đến từ việc lợi dụng trắng trợn một hệ thống mà phương Tây ngây thơ tạo ra. Họ đã vũ khí hóa thương mại, độc quyền chuỗi cung ứng toàn cầu và lợi dụng sự phụ thuộc của các nước khác vào thị trường của họ. Hiện tại, Trung Quốc kiểm soát 78% điện thoại thông minh, 79% máy tính xách tay và 90% máy chơi game nhập khẩu vào Mỹ.
Mục tiêu của Bắc Kinh không phải là cạnh tranh công bằng; đó là thay thế hoàn toàn Mỹ để thống trị kinh tế, chính trị và quân sự toàn cầu. Và họ đã suýt thành công - cho đến khi Donald Trump quyết định nói "KHÔNG!"
CHIẾN LƯỢC THIÊN TÀI CỦA TRUMP
Khi tuyên bố áp thuế 10% lên hàng nhập khẩu từ mọi quốc gia, nhiều "chuyên gia" cánh tả đã vội vàng kêu gào về "chiến tranh thương mại toàn cầu" và "kết thúc của nền kinh tế Mỹ". Nhưng một lần nữa, họ đã chứng minh mình hoàn toàn sai lầm!
Chỉ trong chưa đầy một tuần, hơn 75 quốc gia đã chủ động tiếp cận Washington để đàm phán. Không giống như những người tiền nhiệm yếu đuối, Trump không xin phép hay xin lỗi - ông đặt ra luật chơi và buộc thế giới phải tuân theo. Các đồng minh và đối thủ đều phải chọn: hoặc đàm phán công bằng với Mỹ, hoặc mất quyền tiếp cận thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới.
Tại sao chiến lược này hoạt động? Vì Trump hiểu điều mà giới tinh hoa toàn cầu hóa không hiểu: Mỹ nắm thế thượng phong. Là thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới với sức mua khổng lồ, Mỹ có quyền lực để định hình lại trật tự thương mại toàn cầu - và Trump không ngại sử dụng quyền lực đó.
Như Peter Navarro, cố vấn thương mại Tòa Bạch Ốc, đã tuyên bố: "Chúng ta có thể đạt 90 thỏa thuận thương mại trong 90 ngày". Điều này không phải là khoác lác - đó là thực tế địa chính trị mà phe cánh tả không muốn thừa nhận.
BẮC KINH HOẢNG LOẠN VÀ CÔ LẬP
Trong khi các quốc gia khác nhanh chóng nhận ra rằng đàm phán với Mỹ có lợi hơn là đối đầu, Trung Quốc đã chọn con đường cứng đầu - và đang phải trả giá đắt. Mức thuế khổng lồ 145% mà Mỹ áp đặt lên hàng Trung Quốc sẽ tàn phá xuất khẩu của họ, trong khi nỗ lực vận động quốc tế của Bắc Kinh đã thất bại thảm hại.
Chiến dịch ngoại giao quy mô lớn của Chủ tịch Tập Cận Bình - từ chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Vương Nghị đến chuyến công du Đông Nam Á và các cuộc điện đàm với EU - đã không mang lại liên minh chống Mỹ mà họ tuyệt vọng tìm kiếm.
Thay vào đó, nhiều quốc gia đã chọn đứng về phía Mỹ. ASEAN đã thống nhất không trả đũa thuế quan Mỹ. EU đã hoãn áp thuế trả đũa trong 90 ngày. Úc đã bác bỏ lời kêu gọi liên minh của Trung Quốc, với Phó Thủ tướng Richard Marles khẳng định rõ: "Chúng tôi sẽ không liên minh với Trung Quốc. Điều đó sẽ không xảy ra."
Thậm chí Nga - đồng minh chiến lược của Bắc Kinh - đã bất ngờ áp thuế 55% với vật liệu phần cứng và phụ tùng ô tô Trung Quốc, một cú đánh từ phía sau gây tổn thương đặc biệt. Việt Nam cũng hành động, áp thuế từ 19% đến 28% với thép cán nóng Trung Quốc và thêm thuế chống bán phá giá lên đến 37%.
Chiến lược "chia để trị" của Bắc Kinh đã thất bại thảm hại. Họ đã đánh giá sai lòng trung thành của các quốc gia khác, không nhận ra rằng hầu hết các nước đều thực dụng và sẽ chọn quyền tiếp cận thị trường Mỹ thay vì ủng hộ tham vọng bá quyền của Trung Quốc.
NGUY CƠ BẤT ỔN XÃ HỘI VÀ CHÍNH TRỊ TẠI TRUNG QUỐC
Đằng sau bề ngoài tự tin của Bắc Kinh là nỗi sợ hãi thực sự về sự sụp đổ kinh tế và bất ổn xã hội. Các doanh nghiệp tư nhân và nước ngoài tại Trung Quốc - vốn cung cấp việc làm cho hơn 80% dân số - đang đứng trước nguy cơ thu hẹp sản xuất hoặc rời khỏi đất nước khi thuế quan Mỹ lên tới mức không thể duy trì lợi nhuận.
Trong khi đó, Bắc Kinh vẫn phải nuôi một bộ máy kiểm soát khổng lồ: 1,8 triệu cảnh sát, 7 triệu công chức chuyên quản lý người dân, 8 triệu nhân viên giám sát internet, và hơn 600 triệu camera giám sát (chiếm hơn một nửa tổng số camera toàn cầu). Chi phí duy trì hệ thống đàn áp này là khổng lồ, và khi nguồn thu từ xuất khẩu giảm sút, khả năng duy trì ổn định xã hội của Bắc Kinh sẽ bị đe dọa nghiêm trọng.
Theo tài liệu nội bộ do Bộ Công an Trung Quốc ban hành được tiết lộ bởi học giả Viên Hồng Băng, trong quý 1 năm 2025, một số lượng lớn "tổ chức xám" - các hội xã hội, hội cựu chiến binh, hội tương trợ lao động di cư - đã xuất hiện trên khắp Trung Quốc, bày tỏ sự bất mãn với chính sách của Bắc Kinh. Báo cáo cảnh báo rằng nếu kinh tế tiếp tục suy thoái, các tổ chức này có thể chuyển thành các tổ chức chính trị, gây ra mối đe dọa lớn đến sự ổn định xã hội.
CUỘC CHIẾN TIẾN TỚI MỘT GIAI ĐOẠN MỚI NGUY HIỂM
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang vượt xa phạm vi thuế quan thông thường và tiến tới khả năng tách rời hoàn toàn hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Mỹ có thể cấm nhập khẩu toàn bộ các sản phẩm chiến lược từ Trung Quốc như xe điện, pin, thép, nhôm, dược phẩm và linh kiện quang điện, đồng thời siết chặt kiểm soát xuất khẩu công nghệ nhạy cảm.
Trong kịch bản cực đoan, Trung Quốc có thể bị xếp vào danh sách "quốc gia thù địch" như Iran, khi đó pháp luật Mỹ sẽ cấm hoàn toàn các công ty Mỹ giao thương với Trung Quốc, dẫn tới tách rời kinh tế toàn diện.
Một mặt trận mới và còn nguy hiểm hơn là thị trường tài chính. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Ben đã tuyên bố xem xét hủy niêm yết cổ phiếu Trung Quốc trên các sàn giao dịch Mỹ nếu Bắc Kinh không xuống thang. Hiện có 286 công ty Trung Quốc đang niêm yết tại Mỹ với tổng vốn hóa hơn 1.100 tỷ USD. Việc buộc những doanh nghiệp này rời khỏi thị trường tài chính Mỹ sẽ là đòn chí mạng đánh vào giới tinh hoa quyền lực ở Trung Nam Hải.
Ngoài ra, Mỹ còn có thể áp dụng các lệnh trừng phạt tài chính nghiêm ngặt hơn, bao gồm đóng băng tài sản của các công ty và quan chức Trung Quốc, cắt đứt khả năng tiếp cận đồng đô la của Bắc Kinh, và trừng phạt các tổ chức cốt lõi của hệ thống tài chính Trung Quốc như Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc.
XUNG ĐỘT NỘI BỘ TẠI TRUNG NAM HẢI
Sức ép kinh tế đang làm trầm trọng thêm các xung đột nội bộ trong giới lãnh đạo cấp cao Trung Quốc. Theo học giả Viên Hồng Băng, hiện có hai thế lực vốn đối lập chính trị trong nội bộ Bắc Kinh nhưng đã tạm thời liên minh để chống lại Tập Cận Bình.
Thứ nhất là "phe cải cách" đại diện bởi các "thái tử đảng" như Đặng Phổ Phương và Trần Vân, những người muốn khôi phục con đường cải cách và mở cửa theo tư tưởng của Đặng Tiểu Bình. Họ cho rằng Tập đã phá vỡ hoàn toàn nguyên tắc cốt lõi này, đưa Trung Quốc vào thế đối đầu nguy hiểm với Mỹ.
Thứ hai là "phe theo đường lối Mao Trạch Đông" hay "phe Cách mạng Văn hóa", với Bạc Hy Lai là biểu tượng tinh thần. Phe này hiện có các tổ chức hoạt động riêng như "Hội Ca nhạc Đỏ" và "Hội Nghiên cứu Tư tưởng Mao ban đầu". Ban đầu Tập từng dùng nhóm này để kiềm chế phe cải cách, nhưng nay cả hai phe đã liên minh chống lại ông ta.
Hai kịch bản cực đoan có thể xảy ra: hoặc xuất hiện một nhân vật kiểu "Boris Yeltsin" để chấm dứt quyền lực tập trung ở Bắc Kinh, dẫn dắt Trung Quốc hội nhập với cộng đồng quốc tế; hoặc một nhân vật kiểu "Stalin" sẽ trỗi dậy, sử dụng các biện pháp độc tài trấn áp đối lập và chọn con đường đối đầu toàn diện với Mỹ.
Trong bối cảnh rối ren, không loại trừ khả năng Bắc Kinh sẽ sử dụng lá bài Đài Loan để chuyển hướng áp lực, thậm chí tiến hành các động thái quân sự giới hạn nhằm vào hòn đảo này để phô trương sức mạnh và tạo cớ cho sự đoàn kết nội bộ.
MỸ SẼ GIÀNH CHIẾN THẮNG
Dù Bắc Kinh có cố gắng chống đỡ đến đâu, Trump vẫn nắm thế thượng phong. Hoa Kỳ không chỉ là thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới mà còn có khả năng linh hoạt áp dụng các biện pháp thương mại - đình chỉ, hoãn hoặc miễn thuế cho các mặt hàng cụ thể - để giảm thiểu tác động đến người tiêu dùng Mỹ.
Một ví dụ rõ nhất là khi thấy nguy cơ người Mỹ phải bỏ ra số tiền quá lớn để mua điện thoại thông minh, Trump đã tạm dừng thuế lên điện thoại di động và một số đồ điện tử. Sự linh hoạt này cho phép ông duy trì áp lực lên Trung Quốc mà không gây tổn hại đáng kể đến nền kinh tế Mỹ.
Chiến lược của Trump đã được thể hiện rõ qua phản ứng của thị trường chứng khoán. Ngày 11/4, ba chỉ số chứng khoán lớn của Mỹ đồng loạt tăng mạnh: Dow Jones tăng 619 điểm, S&P 500 tăng 95 điểm, và Nasdaq tăng 337 điểm. Đây là cú phục hồi mạnh sau một tuần biến động, cho thấy thị trường tài chính đã nhận ra rằng chiến lược của Trump là có tính toán và kiểm soát.
Bắc Kinh đang đặt cược vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ở Mỹ, hy vọng Đảng Dân chủ sẽ giành quyền kiểm soát ít nhất một viện để kim hãm chính sách của Trump. Họ cũng mong đến năm 2028, một chính phủ mới sẽ thay thế Trump. Tuy nhiên, cả hai hy vọng này đều mong manh. Thành tích của Trump trong giảm lạm phát, tạo việc làm và cải tổ bộ máy khiến khả năng Đảng Dân chủ lật ngược thế cờ là rất thấp.
Và câu hỏi quan trọng hơn không phải là liệu Trump có thể trụ vững được bao lâu, mà là liệu Bắc Kinh và Tập Cận Bình có thể trụ vững trong 4 năm tới hay không - khi đời sống người dân ngày càng khó khăn, lòng bất mãn lan rộng, và giới tinh hoa Trung Nam Hải đang chịu áp lực chưa từng có.
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung không chỉ là về thuế quan hay thương mại. Đây là cuộc chiến định hình lại trật tự thế giới, giữa một bên là tự do thương mại công bằng do Mỹ dẫn dắt và một bên là hệ thống bóc lột, đánh cắp và bành trướng của Trung Quốc. Dưới sự lãnh đạo của Donald Trump, Mỹ đang lấy lại những gì đã bị đánh cắp, và thế giới đang xếp hàng để ủng hộ.