SGMOI - Tin tức thế giới

Một sự kiện mang tính bước ngoặt vừa diễn ra tại khu vực châu Á khi Việt Nam, quốc gia giữ vai trò trọng yếu ở Biển Đông, chính thức đạt được thỏa thuận mua 24 chiến đấu cơ F-16 từ Hoa Kỳ. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, hai quốc gia từng là cựu thù đạt được một bước tiến vượt bậc trong quan hệ quốc phòng, đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ trong liên minh chiến lược giữa Hà Nội và Washington. Trong khi đó, Trung Quốc vẫn giữ im lặng trước động thái này, một phản ứng được đánh giá là đầy lo ngại giữa bối cảnh địa chính trị căng thẳng. Cùng lúc, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tiếp tục gây áp lực lên các đồng minh châu Á với chính sách chi phí quân sự, trong khi cuộc chiến tài nguyên chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang với việc cắt đứt tuyến vận chuyển đất hiếm.

Thỏa thuận F-16: Dấu ấn chiến lược trong quan hệ Việt-Mỹ

Theo các nguồn tin từ chính phủ và ngành công nghiệp quốc phòng Hoa Kỳ, Việt Nam đã hoàn tất thỏa thuận mua ít nhất 24 máy bay chiến đấu F-16, dòng tiêm kích hàng đầu do Mỹ sản xuất. Đây không chỉ là một thương vụ mua sắm khí tài quân sự thông thường mà còn là một tuyên ngôn chiến lược rõ ràng, thể hiện sự tin cậy ngày càng gia tăng giữa hai quốc gia từng đối đầu trong quá khứ. Hiện tại, tổng giá trị các hợp đồng quốc phòng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, bao gồm cả các thương vụ tiềm năng như máy bay vận tải C-130 Hercules, có thể vượt qua mọi cột mốc trước đây, đưa quan hệ song phương lên một tầm cao mới.

Động thái này đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của Việt Nam trong việc hiện đại hóa lực lượng không quân và giảm dần sự phụ thuộc vào khí tài quân sự từ Nga – quốc gia mà Hà Nội từng dựa vào trong nhiều thập kỷ. Các phi đội Su-27 và Su-30 do Nga cung cấp từ lâu đã bộc lộ nhiều hạn chế nghiêm trọng: thiếu phụ tùng thay thế, không được bảo trì đầy đủ và phụ thuộc vào các khoản thanh toán trước lớn. Theo thông tin từ các đại diện Ukraine từng hợp tác với không quân Việt Nam, ít nhất 4 chiếc Su-30 đã phải “nằm đất” trong năm 2024 do không có phụ tùng. Dự kiến, thêm 10 chiếc nữa sẽ rơi vào tình trạng tương tự vào cuối năm 2025 nếu tình hình không cải thiện. Trong bối cảnh Nga bị cô lập bởi các lệnh trừng phạt từ Mỹ và EU, cùng với thái độ thiếu hợp tác từ các đối tác Nga khi yêu cầu thanh toán trước, Việt Nam ngày càng mất niềm tin vào nguồn cung cấp truyền thống này.

Việc lựa chọn F-16 không chỉ là một giải pháp kỹ thuật mà còn là một bước đi chiến lược, thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc nâng cấp không quân theo tiêu chuẩn phương Tây. Hoa Kỳ, với vai trò trụ cột trong việc duy trì ổn định tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, trở thành đối tác lý tưởng để hỗ trợ Việt Nam đạt được mục tiêu này. Dù một số thủ tục liên quan đến thỏa thuận, đặc biệt là việc bán kèm các loại tên lửa tiên tiến như AIM-120 AMRAAM, vẫn cần sự phê duyệt từ Quốc hội Mỹ, các chuyên gia dự đoán Washington sẽ cung cấp các biện pháp hỗ trợ tài chính để đảm bảo thương vụ thành công. Dòng F-16V mới, dù có chi phí cao hơn, được xem là lựa chọn tối ưu để Việt Nam sánh vai với các lực lượng không quân hàng đầu của NATO và khu vực.

Từ các cuộc tập trận tại Misawa (Nhật Bản) đến Hy Lạp, F-16 đã chứng minh khả năng răn đe, phản ứng nhanh và sẵn sàng chiến đấu, hỗ trợ Mỹ cùng các đồng minh duy trì thế thượng phong. Giờ đây, Việt Nam đang từng bước gia nhập mạng lưới năng lực này, không chỉ để bảo vệ chủ quyền quốc gia mà còn để góp phần xây dựng một khu vực hòa bình, ổn định, nơi luật pháp quốc tế được tôn trọng và các giá trị tự do không bị đe dọa bởi chủ nghĩa bành trướng.

Trung Quốc im lặng: Sự lo ngại tiềm ẩn

Trong khi thỏa thuận F-16 giữa Việt Nam và Hoa Kỳ được xem là một bước tiến lịch sử, Trung Quốc – quốc gia luôn coi Việt Nam nằm trong phạm vi ảnh hưởng của mình – vẫn chưa đưa ra bất kỳ phản ứng chính thức nào. Sự im lặng này không khỏi khiến các nhà phân tích lo ngại, bởi nó có thể ẩn chứa những toan tính sâu xa từ Bắc Kinh. Việc Việt Nam tăng cường quan hệ quốc phòng với Hoa Kỳ, đặc biệt trong bối cảnh tranh chấp căng thẳng tại Biển Đông, có thể bị Trung Quốc coi là một thách thức trực tiếp đối với vị thế của họ trong khu vực.

Tuy nhiên, thay vì vội vàng phản ứng, Bắc Kinh dường như đang cân nhắc kỹ lưỡng các bước đi tiếp theo để tránh làm gia tăng căng thẳng không cần thiết. Sự im lặng này không đồng nghĩa với việc Trung Quốc sẽ để Việt Nam thoải mái xoay trục về phía Mỹ mà không có đối sách. Các chuyên gia dự đoán rằng Bắc Kinh có thể sẽ tìm cách gia tăng áp lực kinh tế hoặc ngoại giao lên Hà Nội trong thời gian tới, đồng thời tiếp tục củng cố sự hiện diện quân sự ở Biển Đông để gửi thông điệp tới cả Việt Nam và Hoa Kỳ.

Trump và quân bài chi phí quân sự

Ở một diễn biến khác, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tiếp tục thúc đẩy chính sách “America First” bằng cách yêu cầu các đồng minh châu Á gánh vác thêm chi phí quân sự. Với hàng chục nghìn binh sĩ Mỹ đang đồn trú tại Nhật Bản và Hàn Quốc – hai quốc gia tuyến đầu trong cuộc đối đầu với Trung Quốc, Nga và Bắc Triều Tiên – ông Trump nhấn mạnh rằng các nước muốn được Mỹ bảo vệ phải đóng góp xứng đáng. Trong một tuyên bố trên mạng xã hội, ông thẳng thắn cảnh báo rằng việc chia sẻ chi phí quốc phòng sẽ là yếu tố không thể tách rời trong các cuộc đàm phán thương mại sắp tới với Tokyo và Seoul.

Thông điệp này không chỉ nhắm đến Nhật Bản và Hàn Quốc mà còn là lời nhắc nhở chung cho các quốc gia châu Á khác, bao gồm cả Việt Nam, trong bối cảnh Mỹ gia tăng hỗ trợ quân sự cho khu vực. Ông Trump lập luận rằng Hoa Kỳ không thể tiếp tục đóng vai trò “con bò sữa” cho các nước hưởng lợi từ xuất khẩu sang Mỹ nhưng lại né tránh trách nhiệm quốc phòng. Với Trung Quốc đang mở rộng các căn cứ quân sự và đe dọa tự do hàng hải ở Biển Đông, các nền kinh tế châu Á không thể đứng ngoài cuộc đối đầu địa chính trị này.

Tại Hàn Quốc, chính phủ lâm thời sau khi Tổng thống Yoon Suk Yeol bị phế truất vẫn chưa đưa ra lập trường rõ ràng. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo rằng việc né tránh trách nhiệm quốc phòng không chỉ làm xấu đi quan hệ với Mỹ mà còn có thể khiến khu vực rơi vào tầm kiểm soát của Trung Quốc – quốc gia từ lâu đã tìm cách chia rẽ các liên minh của Washington thông qua đầu tư kinh tế và thao túng thông tin.

Mỹ tiếp tục vũ trang cho Đài Loan

Cùng lúc đó, Hoa Kỳ khẳng định lập trường cứng rắn trong việc hỗ trợ Đài Loan bất chấp các đe dọa từ Trung Quốc. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Peter Risch, trong chuyến thăm Đài Bắc, tuyên bố rằng Mỹ sẽ tiếp tục sát cánh với Đài Loan để bảo vệ nền dân chủ và quyền tự quyết của hòn đảo này. Phát biểu khi gặp Tổng thống Lại Thanh Đức (William Lai), ông Risch nhấn mạnh rằng sự ủng hộ của lưỡng đảng Mỹ dành cho Đài Loan là không thay đổi, bất kể ai đang lãnh đạo Nhà Trắng.

Hoa Kỳ cam kết duy trì hòa bình tại eo biển Đài Loan, nhưng đó phải là một nền hòa bình không bị ép buộc bởi vũ lực từ Bắc Kinh. Để thực hiện điều này, Washington sẽ tiếp tục hỗ trợ Đài Loan nâng cao khả năng tự vệ. Phái đoàn thượng nghị sĩ từ cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đến Đài Loan ngay sau khi Tổng thống Trump nhậm chức nhiệm kỳ mới là minh chứng cho sự nhất quán trong chính sách của Mỹ, đồng thời gửi thông điệp rõ ràng rằng Đài Loan không hề đơn độc trước áp lực từ Trung Quốc.

Đáp lại, Tổng thống Lại Thanh Đức khẳng định Đài Loan sẽ tăng chi tiêu quốc phòng để đáp ứng lời kêu gọi của chính quyền Trump, đồng thời cam kết hợp tác chặt chẽ với Mỹ để bảo vệ hòa bình và ổn định khu vực. Gần đây, Trung Quốc đã tổ chức nhiều cuộc tập trận quanh Đài Loan, một động thái bị cộng đồng quốc tế lên án là gây hấn. Tuy nhiên, ông Lại nhấn mạnh rằng tương lai của Đài Loan chỉ có thể do người dân hòn đảo này quyết định, chứ không phải Bắc Kinh.

Cuộc chiến tài nguyên: Mỹ cắt đứt đất hiếm với Trung Quốc

Trong một diễn biến quan trọng khác, Mỹ đã khai hỏa cuộc chiến tài nguyên chiến lược bằng cách cắt đứt tuyến vận chuyển đất hiếm sang Trung Quốc. Công ty MP Materials, đơn vị sở hữu mỏ đất hiếm duy nhất tại Hoa Kỳ, tuyên bố ngừng hoàn toàn việc xuất khẩu đất hiếm sang Trung Quốc, chấm dứt sự phụ thuộc kéo dài hàng thập kỷ vào các đối tác tại Thượng Hải. Quyết định này được đưa ra sau khi Bắc Kinh đơn phương nâng thuế nhập khẩu đất hiếm lên 125%, một động thái bị đánh giá là tự làm suy yếu vị thế của mình.

Trước đây, MP Materials khai thác quặng đất hiếm tại California, sau đó gửi sang Trung Quốc để tinh chế trước khi đưa trở lại thị trường quốc tế. Tuy nhiên, từ ngày 17 tháng này, công ty đã chuyển hướng chiến lược, tinh luyện gần 50% sản lượng đất hiếm ngay tại California và bán trực tiếp ra thị trường toàn cầu mà không qua Trung Quốc. Đồng thời, MP Materials đang xây dựng nhà máy sản xuất nam châm đất hiếm tại Texas, một bước đi mang tính quyết định để tự chủ hoàn toàn chuỗi cung ứng cho ngành quốc phòng và công nghệ cao.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Trump ra lệnh điều tra áp thuế lên toàn bộ khoáng sản chiến lược nhập khẩu, nhằm khuyến khích sản xuất trong nước và chấm dứt sự thao túng của Trung Quốc trong lĩnh vực này. Với chính sách kinh tế chủ quyền cứng rắn, Washington không chỉ bảo vệ lợi ích quốc gia mà còn đặt Bắc Kinh vào thế bất lợi trong cuộc chiến công nghệ, nơi ai kiểm soát tài nguyên sẽ kiểm soát tương lai.