Trong diễn biến mới nhất của cuộc xung đột Nga-Ukraine, chính quyền Trump đã đình chỉ toàn bộ viện trợ quân sự cho Kiev, tạo áp lực buộc Tổng thống Zelenskyy phải thay đổi lập trường và hướng tới đàm phán hòa bình.
Quyết định gây sốc từ Nhà Trắng
Vào ngày 3/3/2025, Washington đã chính thức thông báo tạm dừng toàn bộ viện trợ quân sự dành cho Ukraine, bao gồm cả các lô hàng đã được phê duyệt dưới thời Tổng thống Biden. Quyết định này được đưa ra sau cuộc gặp căng thẳng tại Phòng Bầu Dục ngày 28/2, khi Tổng thống Trump và Phó Tổng thống Vance cáo buộc Zelenskyy "thiếu tôn trọng" và không đủ biết ơn đối với hàng tỷ đô la viện trợ từ Mỹ.
Theo một quan chức Nhà Trắng, động thái này không phải là cắt đứt viện trợ vĩnh viễn mà là "biện pháp tạm thời" nhằm gây áp lực lên Ukraine để thúc đẩy đàm phán hòa bình với Nga. "Tổng thống đã nói rõ ràng rằng ông ấy tập trung vào hòa bình. Chúng tôi cần các đối tác cũng cam kết với mục tiêu đó," nguồn tin cho biết.
Tất cả thiết bị quân sự của Mỹ chưa đến Ukraine đều bị giữ lại, bao gồm vũ khí đang trên đường vận chuyển bằng máy bay, tàu hoặc đang ở Ba Lan.
Zelenskyy thay đổi lập trường, sẵn sàng đàm phán
Đối mặt với tình thế khó khăn, Tổng thống Zelenskyy đã nhanh chóng điều chỉnh chiến lược. Ngày 4/3, ông đăng tải trên nền tảng X: "Ukraine sẵn sàng đến bàn đàm phán càng sớm càng tốt để mang lại hòa bình lâu dài. Không ai muốn hòa bình hơn người Ukraine."
Đáng chú ý, Zelenskyy đề xuất "lệnh ngừng bắn trên bầu trời" - cấm tên lửa, máy bay không người lái tầm xa, bom tấn công nhằm vào cơ sở hạ tầng dân sự - và "lệnh ngừng bắn trên biển ngay lập tức, nếu Nga cũng làm như vậy."
Đây là bước ngoặt đáng kể trong lập trường của Kiev, vốn trước đây từng bác bỏ các cuộc đàm phán hòa bình chính thức với Moscow. Zelenskyy cũng bày tỏ mong muốn "sửa chữa mọi thứ" với Trump sau cuộc tranh cãi tại Nhà Trắng.
Châu Âu tăng cường hỗ trợ, lấp khoảng trống từ Mỹ
Quyết định của Mỹ đã gây ra làn sóng lo ngại từ các đồng minh châu Âu. Thủ tướng Pháp François Bayrou chỉ trích mạnh mẽ: "Đình chỉ viện trợ trong thời chiến cho một quốc gia đang bị tấn công có nghĩa là bỏ rơi quốc gia đó và chấp nhận hoặc hy vọng kẻ xâm lược sẽ thắng."
Để ứng phó với tình hình, Anh và Pháp đã đề xuất triển khai quân đội để giám sát lệnh ngừng bắn tiềm năng, trong khi Đức công bố kế hoạch quỹ 500 tỷ euro nhằm tăng cường chi tiêu quốc phòng.
Đáng chú ý nhất, Ủy ban châu Âu dưới sự lãnh đạo của Ursula von der Leyen đã công bố kế hoạch đầy tham vọng huy động đến 800 tỷ euro cho quốc phòng EU, với hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp dự kiến diễn ra vào ngày 6/3/2025.
Moscow im lặng nhưng được lợi
Mặc dù Nga chưa có phản ứng chính thức, các chuyên gia cho rằng Moscow đang thấy quyết định của Mỹ như một cơ hội lớn. Nga trước đây đã bác bỏ kế hoạch hòa bình 10 điểm của Zelenskyy vào năm 2022, kiên quyết với các yêu cầu về lãnh thổ và Ukraine không gia nhập NATO.
Michael Kofman từ Quỹ Carnegie cảnh báo rằng việc đình chỉ viện trợ có thể làm suy yếu nghiêm trọng khả năng phòng thủ của Ukraine, đặc biệt trước các cuộc tấn công tên lửa đạn đạo của Nga. Các hệ thống phòng không như pin Patriot đang gặp rủi ro lớn, trong khi Nga vẫn tiếp tục tiến công ở miền đông Ukraine, được cho là có sự hỗ trợ từ quân đội Triều Tiên.
Triển vọng và thách thức
Oleksandr Merezhko, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Ukraine, bày tỏ lo ngại: "Điều này trông thật tệ. Nó giống như họ đang đẩy chúng tôi đến sự đầu hàng, chấp nhận yêu cầu của Nga."
Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Andriy Zagorodnyuk còn cảnh báo rằng Nhà Trắng đang cố gắng "đe dọa" Zelenskyy để chấp nhận một thỏa thuận hòa bình bất lợi, và dự đoán viện trợ sẽ bị dừng vĩnh viễn nếu Kiev không tuân thủ.
Tình hình vẫn đang diễn biến phức tạp, với sự hỗ trợ từ châu Âu có thể giảm bớt một số tác động tiêu cực. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng phụ thuộc vào các cuộc đàm phán và phản ứng của Nga, vẫn là một ẩn số lớn tính đến thời điểm hiện tại.