Sau khi các nhà đàm phán Ukraine đồng ý với đề xuất ngừng bắn do Mỹ làm trung gian vào đầu tuần này, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết "quả bóng" đã nằm trong tay Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Nhưng đối với nhà lãnh đạo Nga, "quả bóng" này dễ chơi hơn nhiều so với những gì người ta tưởng. Ông không tỏ ra hung hăng với một cú đánh mạo hiểm để giành điểm nhanh chóng. Thay vào đó, ông khéo léo thực hiện một cú đánh cao và sâu, đặt thêm nhiều điều kiện và kéo dài thời gian cho các cuộc đàm phán ngừng bắn.
Đó là phong cách kinh điển của Putin.
Nhà lãnh đạo Nga đã chứng kiến nhiều đời tổng thống Mỹ đến và đi, và thường xuyên, ông khéo léo làm cạn kiệt sức lực và sự kiên nhẫn của họ để đạt được phần lớn những gì mình muốn. Câu hỏi lớn hiện nay là phản ứng tiếp theo của Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ là gì. Ông là người đang vội vàng kết thúc chiến tranh ở Ukraine, củng cố danh tiếng là một nhà đàm phán tài ba.
Trong khi đó, Putin đã nắm rõ đối thủ của mình ở Washington — và vào thứ Năm, ông đã chứng minh rằng mình hiểu tâm lý của Trump. Hãy khen ngợi ông ấy trong khi đánh lạc hướng; vỗ về ông ấy — điều mà Tổng thống Ukraine đầy nhiệt huyết Volodymyr Zelenskyy gần như đã quên làm trong cuộc gặp tại Phòng Bầu dục tháng trước, dẫn đến việc bị "đuổi khéo" khỏi Nhà Trắng.
Không có một lời "nyet" (không) cứng rắn của Nga để kích động sự tức giận của nhà lãnh đạo Mỹ, mà thay vào đó là những lời khen ngợi dành cho ý tưởng và nỗ lực của Trump.
"Lệnh ngừng bắn tạm thời là 'đúng đắn' và 'chúng tôi ủng hộ nó'," nhà lãnh đạo Nga tuyên bố, nhưng tiếc là vẫn còn nhiều vấn đề gây tranh cãi. Ông giải thích rằng các đơn vị Ukraine gần như đã bị bao vây tại một khu vực ở vùng Kursk của Nga và có thể buộc phải "đầu hàng hoặc chết." Tại sao họ lại được thả đi dễ dàng? "Nếu chúng ta ngừng chiến sự trong 30 ngày, điều đó có nghĩa là gì? Rằng tất cả những người ở đó sẽ rời đi mà không cần chiến đấu?"
Trong thời gian ngừng bắn, liệu Ukraine có thể huy động thêm quân và nhận vũ khí từ phương Tây không? "Việc giám sát sẽ được tổ chức như thế nào? Đây đều là những câu hỏi nghiêm túc." Sau đó, ông nói thêm: "Tôi nghĩ chúng ta cần nói chuyện với các đồng nghiệp Mỹ... Có thể gọi điện cho Tổng thống Trump và thảo luận vấn đề này với ông ấy."
Tất cả đều được rút ra từ cuốn cẩm nang mà ông và Ngoại trưởng Sergey Lavrov đã sử dụng nhiều lần: Làm mờ thông tin, trì hoãn, gây rối, thêm vào một chút "whataboutism" (đổ lỗi ngược), tỏ ra đau khổ nhưng đừng quên treo một củ cà rốt.
Chỉ một ngày trước đó, Lavrov đã có một buổi "lớp học" kéo dài một tiếng rưỡi về ngoại giao kiểu Putin, điều lẽ ra phải là một cảnh báo cho Nhà Trắng.
Những người đối thoại với ông — một nhóm ba người dẫn đầu bởi cựu phát thanh viên Fox News, Thẩm phán Andrew Napolitano — đã dễ dàng bị thuyết phục, gật đầu và cười khúc khích khi ông phàn nàn về việc (kinh khủng thay) bị buộc phải sử dụng nhà vệ sinh chung ở Scandinavia. Họ đồng tình khi ông than phiền về những bất công mà phương Tây đã gây ra cho đất nước yêu chuộng hòa bình của mình: Những cáo buộc sai lầm về việc đầu độc nhà lãnh đạo đối lập Alexei Navalny, cố gắng giết điệp viên hai mang Sergei Skripal và con gái ông, hay làm rơi chuyến bay Malaysia Airlines số 17.
Theo ông, tất cả đều xuất phát từ những lời hứa bị phá vỡ và hành vi xấu xa của châu Âu và NATO.
Nhưng khi Lavrov liên tục đánh lạc hướng và đi lệch chủ đề, bài phát biểu đầy đau khổ của ông đã chứng minh rằng — giống như Putin đã củng cố ngày hôm qua — Nga dự định "chơi" Trump, giống như họ đã làm với cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama trong vấn đề Syria, sử dụng chiến thuật trì hoãn để ngăn Mỹ tấn công đồng minh của họ vì sử dụng vũ khí hóa học.
Tất nhiên, khác với Obama, trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Trump đã ra lệnh không kích một căn cứ không quân của chính phủ Syria để đáp trả một vụ tấn công bằng vũ khí hóa học. Vì vậy, Putin chắc chắn đã tính đến việc một Trump tức giận có thể phản ứng mạnh. Do đó, ông đã cân nhắc kỹ lưỡng phản ứng của mình đối với đề xuất ngừng bắn.
Và cho đến nay, kế hoạch dường như đang diễn ra theo đúng kịch bản. Đối với Trump, phản ứng của Putin là "rất hứa hẹn."
"Tôi rất muốn gặp hoặc nói chuyện với ông ấy. Nhưng chúng ta phải kết thúc [thỏa thuận ngừng bắn] nhanh chóng," Trump nói với các phóng viên vào thứ Năm.
Điều đó chắc chắn sẽ khiến Putin hài lòng. Củ cà rốt đang phát huy tác dụng, và ông có thể làm chậm lại sự háo hức của Trump trong việc đạt được thỏa thuận.
Theo cựu nhà ngoại giao Nga Boris Bondarev, nhà lãnh đạo Điện Kremlin cũng sẽ đánh giá rằng tiếng sủa của Trump sẽ lớn hơn cắn. "Ông ấy đã thấy cách Trump đe dọa Canada, nhưng khi Ottawa đáp trả bằng các biện pháp thuế quan, ông ấy bắt đầu lùi bước và đàm phán," Bondarev nói với POLITICO.
Nghị sĩ Ukraine Yehor Cherniev cho biết ông không ngạc nhiên trước phản ứng của Putin. Trả lời POLITICO, ông nói: "Điều này có thể đoán trước được vì chúng tôi hiểu rằng Putin không muốn nói có, nhưng cũng không thể nói không vì phản ứng có thể xảy ra của Trump. Tôi nghĩ ông ấy chỉ đang cố gắng kéo dài thời gian, và đó là lý do tại sao ông ấy đưa ra một số điều kiện bổ sung cho lệnh ngừng bắn 30 ngày."
Tuy nhiên, ông vẫn hy vọng rằng Trump sẽ thúc đẩy Putin đưa ra quyết định: "Chúng ta sẽ xem điều gì xảy ra trong những ngày tới vì tôi đã thấy hôm qua rằng Trump đã nói về các biện pháp trừng phạt bổ sung đối với ngành dầu khí của Nga. Putin thường cho bạn một chút hy vọng rằng ông ấy sẽ đồng ý, nhưng sau đó lại trì hoãn để sử dụng thời gian đạt được mục tiêu của mình. Tôi hy vọng phản ứng của Trump sẽ khá nhanh chóng."
Nếu không, chúng ta sẽ phải đối mặt với một quá trình kéo dài.
Và các lựa chọn của Trump để buộc Putin làm bất cứ điều gì cũng không mấy khả quan. Đầu tuần này, ông đe dọa sẽ áp dụng áp lực kinh tế lên Nga nếu Putin không đồng ý ngừng bắn: "Tôi có thể làm những điều về tài chính sẽ rất tồi tệ đối với Nga. Tôi không muốn làm điều đó vì tôi muốn có hòa bình. Về mặt tài chính... chúng ta có thể làm những điều rất tồi tệ đối với Nga. Nó sẽ là thảm khọa."
Nhưng Nga đã bị trừng phạt từ mọi phía kể từ khi phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine ba năm trước.
Một mục tiêu có thể là "đội tàu bóng" (shadow fleet), vốn đã giúp Moscow lách các lệnh trừng phạt hiện có đối với xuất khẩu dầu. Nhưng điều đó cũng sẽ làm tăng thêm gánh nặng cho người tiêu dùng Mỹ, những người đang phải vật lộn với giá bán lẻ cao, bằng cách đẩy giá dầu toàn cầu tăng vọt.
Washington cũng có thể thử mở rộng lệnh cấm các tổ chức tài chính Nga sử dụng hệ thống xử lý giao dịch tài chính SWIFT, hiện chỉ bao gồm một số ít ngân hàng Nga. Nhưng đó sẽ chỉ là một sự bất tiện, chứ không phải một đòn đánh quyết định.
"Trump quan tâm đến thỏa thuận này hơn là Ukraine," Bondarev nói. "Điều đó cho Putin thế mạnh."