Thưa quý vị, một cơn chấn động ngoại giao lớn đã bùng nổ từ thủ đô Washington của Mỹ vào ngày 28 tháng 2, lan tỏa khắp toàn cầu và khiến cả thế giới xôn xao bàn tán. Cuộc gặp gỡ giữa lãnh đạo hai nước Hoa Kỳ và Ukraina tại Phòng Bầu Dục – nơi vốn nổi tiếng với bầu không khí chính trị ôn hòa – đã bất ngờ kết thúc trong căng thẳng mà không đạt được thỏa thuận nào về việc ngừng bắn hay ký kết hợp tác khoáng sản giữa Ukraina và Hoa Kỳ.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump sau đó phát biểu với các phóng viên rằng lãnh đạo Ukraina đã bỏ lỡ cơ hội để chấm dứt xung đột. Ông nói: “Tôi muốn ngừng bắn ngay bây giờ, nhưng ông ấy chỉ muốn tiếp tục chiến đấu, chiến đấu, chiến đấu!” Tổng thống Trump cũng viết trên mạng xã hội rằng có nhiều điều khó chấp nhận khi đối thoại dưới áp lực và căng thẳng. Sau tất cả, ông nhận ra rằng Tổng thống Zelensky chưa sẵn sàng cho hòa bình nếu Mỹ còn liên quan, vì ông ấy cảm thấy sự tham gia của Mỹ sẽ mang lại lợi thế lớn trong bàn đàm phán. “Tôi không muốn lợi thế. Tôi chỉ muốn hòa bình,” ông Trump nhấn mạnh, đồng thời cáo buộc ông Zelensky thiếu tôn trọng nước Mỹ ngay tại Phòng Bầu Dục.
Phản hồi trước báo chí, Tổng thống Zelensky khẳng định ông không cần xin lỗi ông Trump. “Chúng tôi phải cởi mở và thành thực. Tôi không nghĩ chúng tôi đã làm điều gì sai,” ông nói, đồng thời bày tỏ vẫn tôn trọng ông Trump và người dân Mỹ. Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng sẽ rất khó để đối đầu với Nga nếu không có sự giúp đỡ từ Washington. Không ngạc nhiên, sự kiện này càng làm dư luận quốc tế chia rẽ sâu sắc hơn.
Tại Hoa Kỳ, các đảng viên Cộng Hòa như Thượng nghị sĩ Lindsey Graham lên tiếng bảo vệ cách phản ứng của ông Trump tại Phòng Bầu Dục. Ngược lại, Ngoại trưởng Marco Rubio kêu gọi Tổng thống Ukraina nên xin lỗi ông Trump về màn đấu khẩu căng thẳng hôm đó. Trong khi đó, phe Dân Chủ như Thượng nghị sĩ Schumer kịch liệt chỉ trích ông Trump, cho rằng hành động của ông đang phục vụ lợi ích của Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Dư luận Ukraina cũng không kém phần chia rẽ. Một số người dân ủng hộ lập trường cứng rắn của Tổng thống Zelensky, trong khi những người khác, như đại biểu Quốc hội Alexander Dubinsky, chỉ trích mạnh mẽ hành động của ông tại Nhà Trắng, gọi đây là “thảm họa ngoại giao.” Tại châu Âu, phản ứng cũng đa dạng. Một số nước như Pháp, Na Uy, Thụy Điển cam kết duy trì hỗ trợ cho Ukraina, trong khi Hungary thì nghiêng về phía Mỹ. Tại Ý, Phó Thủ tướng Matteo Salvini tuyên bố mục tiêu cuối cùng phải là hòa bình.
Người Nga ca ngợi sự kiềm chế của ông Trump, và phần còn lại của thế giới cũng tranh luận sôi nổi về sự kiện này. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất khi đánh giá vấn đề nằm ở chỗ thiếu thông tin đầy đủ và khách quan về toàn bộ câu chuyện. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến sự chia rẽ quan điểm hiện nay về cuộc chiến Nga-Ukraina và biến cố ngoại giao ngày 28 tháng 2.
Vladimir Zelensky, một người can đảm đã từ chối lời mời di tản của chính quyền Biden khi cuộc chiến bắt đầu năm 2022, vẫn phải đối mặt với vô vàn thách thức. Lịch sử đất nước Ukraina luôn là lịch sử của sự chia rẽ. Vị trí địa lý nằm giữa Đông và Tây khiến quốc gia này thường xuyên bị ảnh hưởng bởi các thế lực lớn mạnh. Người dân Ukraina chưa bao giờ là một khối thống nhất; họ vừa hiếu chiến, vừa chịu ảnh hưởng từ cả Tây Âu lẫn Nga. Điều này khiến việc quản lý đất nước trở nên cực kỳ phức tạp.
Trong suốt chiều dài lịch sử, hầu hết các tổng thống Ukraina đều rời nhiệm sở một cách bất thường. Chỉ duy nhất Leonid Kuchma hoàn thành hai nhiệm kỳ. Năm 2019, Zelensky – một người gốc Do Thái với tính cách mạnh mẽ – bước lên vị trí lãnh đạo trong bối cảnh đầy bất ổn. Nhưng bài học lịch sử cho thấy rằng, để tồn tại giữa các cường quốc lớn, một quốc gia nhỏ như Ukraina cần khả năng ngoại giao mềm dẻo, linh hoạt và cân bằng.
Zelensky dường như thiếu đi những phẩm chất này. Dưới thời ông, xã hội Ukraina vẫn chia rẽ sâu sắc. Người theo Chính thống giáo Đông phương bị đàn áp so với Công giáo La Mã, người gốc Nga bị đối xử bất công và thậm chí bị sách nhiễu bởi các nhóm dân tộc chủ nghĩa cực đoan mà chính quyền Zelensky coi là anh hùng dân tộc. Việc đứng hẳn về phía EU để chống lại Nga không cho thấy khả năng dàn xếp hay cân bằng ngoại giao mà một quốc gia yếu thế như Ukraina cần.
Khi chiến tranh nổ ra, Zelensky kiên quyết đòi khôi phục lãnh thổ bằng mọi giá, dù điều đó có nghĩa là hy sinh đến người Ukraina cuối cùng. Châu Âu không thể giúp ông, mà chỉ đổ thêm dầu vào lửa. Khi chính quyền Trump muốn giúp đỡ, ông lại tạo ra khủng hoảng truyền thông bằng những tranh cãi không đáng có. Trong cuộc gặp sống còn tại Phòng Bầu Dục, ông xuất hiện với tâm thế của một vị tướng trên chiến trường, yêu cầu Mỹ dùng sức mạnh quân sự để đuổi Nga về nước – một điều không tưởng.
Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, người từng gặp cả Trump và Zelensky trước cuộc họp, kể rằng ông đã khuyên Zelensky đừng để truyền thông đẩy mình vào tình huống tranh cãi với Tổng thống Mỹ. “Đây là cuộc gặp để ký kết thỏa thuận,” ông Graham nói. Nhưng thực tế, mọi thứ đã không diễn ra như vậy. Hầu hết người Mỹ chứng kiến sự việc hôm đó đều cảm thấy không muốn làm ăn với Zelensky nữa. Đại sứ Ukraina tại Hoa Kỳ thậm chí đã bật khóc sau cuộc họp.
Cuộc chiến vẫn tiếp diễn, và người dân Ukraina tiếp tục chết. Nhưng thay vì tìm cách vãn hồi hòa bình, Zelensky lại để vuột mất cơ hội quý giá này. Có lẽ ông là một người dũng cảm trên chiến trường, nhưng vai trò phù hợp của ông không phải là một nhà ngoại giao hay nhà lãnh đạo quốc gia. Người dân Ukraina xứng đáng có một lãnh đạo phù hợp hơn để dẫn dắt họ vượt qua đổ nát và tái thiết đất nước. Số phận chính trị của Zelensky và tương lai của Ukraina giờ đây phụ thuộc vào lựa chọn của chính họ.