Ngày 8/2/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump một lần nữa gây sức ép mạnh mẽ lên Iran qua việc khôi phục chính sách "áp lực tối đa". Động thái này, cùng những lệnh trừng phạt mới, đã đẩy Tehran vào tình thế gian nan, đồng thời khiến các đối tác của họ, đặc biệt là Trung Quốc, phải đối mặt với hàng loạt thách thức trong nền kinh tế và quan hệ quốc tế.
Thỏa thuận hạt nhân hay đứng trước "ngày tàn"?
Tổng thống Trump đã đề xuất một thỏa thuận hạt nhân mới, nhằm đưa Iran vào con đường hòa bình và thịnh vượng. Tuy nhiên, lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã từ chối thẳng thừng, khẳng định Mỹ không đáng tin cậy sau khi rút khỏi thỏa thuận JCPOA năm 2018.
Trong khi đó, các chuyên gia cho rằng tối hậu thư từ Mỹ không chỉ đơn thuần là lời mời đàm phán. Đây là một tín hiệu rõ ràng rằng Washington sẵn sàng leo thang với các biện pháp quân sự nếu Tehran từ chối hợp tác.
Lệnh trừng phạt "siết cổ" Iran
Loạt lệnh trừng phạt mới của Mỹ đã đánh vào các lĩnh vực cốt lõi của kinh tế Iran, đặc biệt là ngành dầu mỏ. Với việc đồng rial lao dốc và lạm phát tăng cao, đời sống của người dân Iran đang phải chịu sức ép nặng nề.
Hệ thống tài chính Iran gần như bị cô lập hoàn toàn. Nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ của nước này không chỉ đối mặt với suy thoái mà còn khó khăn trong việc nhập khẩu các nhu yếu phẩm thiết yếu như thực phẩm và dược phẩm.
Hiệp định Iran - Nga: "Phao cứu sinh" hay thách thức?
Để giảm nhẹ áp lực, Iran đã ký hiệp định chiến lược 20 năm với Nga, nhằm thúc đẩy xuất khẩu dầu qua các kênh trung gian và nhận hỗ trợ về công nghệ quốc phòng. Tuy nhiên, sự hợp tác này lại làm leo thang căng thẳng với phương Tây, khiến các biện pháp trừng phạt từ Mỹ ngày càng khắt khe hơn.
Trung Quốc đối mặt với vòng xoáy năng lượng
Lệnh trừng phạt Iran không chỉ ảnh hưởng đến Tehran mà còn đặt Bắc Kinh vào thế khó. Là quốc gia nhập khẩu dầu hàng đầu từ Iran, Trung Quốc phải tìm kiếm các nguồn cung thay thế với chi phí cao hơn, gây áp lực lên ngành công nghiệp và nền kinh tế.
Hơn thế nữa, Mỹ đang tận dụng tình thế này để gây sức ép lên Trung Quốc, từ thương mại đến chính sách trên Biển Đông. Việc hợp tác năng lượng với Nga không thể giúp Bắc Kinh duy trì lợi thế về chi phí lâu dài, dẫn đến nguy cơ giảm tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Kế hoạch chiến lược: Hòa bình trong tầm tay
Tổng thống Trump khẳng định mục tiêu của các lệnh trừng phạt và thỏa thuận mới không phải là gây chiến, mà là xây dựng một Trung Đông ổn định, không có bóng dáng của vũ khí hạt nhân. Ông nhấn mạnh, Iran có thể trở thành "quốc gia vĩ đại" nếu chấp nhận hòa bình và hợp tác.
Tuy nhiên, bài toán chính trị này không chỉ xoay quanh Iran, mà còn tác động sâu sắc đến Trung Quốc và Nga, cùng với những thay đổi trong trật tự địa chính trị toàn cầu.
Lệnh trừng phạt của Mỹ đặt Iran và các đồng minh vào thế khó khăn trước những biến động kinh tế và chính trị phức tạp. Giữa căng thẳng và những nước cờ chiến lược, hướng đi của các quốc gia này sẽ tác động lớn đến cán cân quyền lực khu vực và toàn cầu.