Hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một trong những trận đấu căng thẳng nhất trên bàn cờ chính trị toàn cầu: cuộc chiến thương mại giữa hai siêu cường Mỹ-Trung. Không còn chỗ cho sự thỏa hiệp, Washington đã tung ra đòn thuế quan chí mạng, trong khi Bắc Kinh đáp trả bằng những biện pháp đầy thách thức. Nhưng đây không chỉ đơn thuần là câu chuyện về con số hay các bản hợp đồng – đây là một cuộc chiến vì quyền lực, danh dự và cả tham vọng thống trị thế kỷ 21.
Ngay từ thời điểm sắc lệnh thuế quan của Tổng thống Donald Trump có hiệu lực, mọi thứ đã xoay chuyển theo chiều hướng không thể ngờ tới. Trung Quốc phản công bằng cách kìm hãm xuất khẩu các kim loại hiếm – vũ khí bí mật có thể làm tê liệt ngành công nghệ Mỹ. Tuy nhiên, liệu đòn tấn công này có thực sự khiến Washington chùn bước? Bởi lẽ, trong bóng tối, Mỹ đã chuẩn bị sẵn hai con át chủ bài – những nước đi đầy toan tính có thể khiến Trung Quốc thất bại ngay trên chính sân chơi của mình.
Nhưng liệu ông Trump có đủ khôn ngoan để duy trì lợi thế? Và liệu Bắc Kinh có một kế hoạch dự phòng để phá vỡ thế cờ này? Ai sẽ là người cuối cùng cười trên chiến trường kinh tế toàn cầu? Hãy cùng tôi bóc tách từng lớp bí ẩn của cuộc đấu trí nghẹt thở này.
Như đã đưa tin, mức thuế 10% mà Tổng thống Trump áp dụng đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc đã có hiệu lực vào ngày 4 tháng 2. Ngay lập tức, Bắc Kinh đáp trả bằng cách áp thuế trả đũa. Vào ngày 10 tháng 2, Trung Quốc bắt đầu áp thuế 15% đối với than và khí tự nhiên hóa lỏng, cũng như 10% đối với dầu thô, máy móc nông nghiệp, ô tô phân khối lớn và xe bán tải. Đồng thời, họ mở rộng kiểm soát xuất khẩu đối với các sản phẩm đất hiếm – nguồn tài nguyên chiến lược được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp tiên tiến. Theo ước tính của chính phủ Hoa Kỳ, Trung Quốc hiện đang thống trị thị trường đất hiếm toàn cầu, cung cấp hơn 80% tinh quặng đất hiếm của thế giới.
Trong khi đó, căng thẳng leo thang khi Bắc Kinh điều tra chống độc quyền đối với Google, cáo buộc gã khổng lồ công nghệ Mỹ vi phạm luật cạnh tranh. Cuộc chiến thuế quan này không chỉ ảnh hưởng đến hai nền kinh tế lớn nhất thế giới mà còn tạo ra những tác động sâu rộng đến toàn bộ hệ thống thương mại toàn cầu.
Về phía Hoa Kỳ, các ngành bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thuế trả đũa của Trung Quốc bao gồm nông sản (như đậu nành, thịt lợn), xe hơi và các sản phẩm công nghệ cao. Các công ty lớn như Apple, Intel và Google đều có cơ sở sản xuất hoặc chuỗi cung ứng tại Trung Quốc, và giờ đây họ phải đối mặt với khó khăn chồng chất. Người tiêu dùng Mỹ cũng sẽ cảm nhận rõ ràng qua giá cả tăng cao của nhiều mặt hàng thiết yếu.
Còn ở phía bên kia, Trung Quốc cũng không tránh khỏi tổn thương. Mặc dù Bắc Kinh đã cố gắng tìm kiếm thị trường thay thế, nhưng Mỹ vẫn là một trong những đối tác thương mại giàu tiềm năng nhất. Việc áp thuế trả đũa khiến khả năng xuất khẩu sang Mỹ giảm mạnh, đặc biệt trong các lĩnh vực nông sản, ô tô và công nghệ. Hơn nữa, môi trường thương mại bất ổn càng làm dòng vốn đầu tư quốc tế chảy ra khỏi Trung Quốc, đặc biệt trong các ngành công nghệ cao. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tốc độ tăng trưởng kinh tế của Bắc Kinh, khiến mục tiêu đạt được tăng trưởng cao trở nên xa vời.
Tuy nhiên, nếu nhìn nhận dài hạn, Hoa Kỳ dường như nắm giữ nhiều lợi thế hơn. Với một nền kinh tế đa dạng, linh hoạt và hệ thống tài chính vững mạnh, Mỹ có khả năng chịu đựng tốt hơn trước những cú sốc kinh tế, kể cả tác động từ cuộc chiến thương mại. Họ cũng dễ dàng tiếp cận nhiều thị trường khác ngoài Trung Quốc, thậm chí có thể chuyển hướng xuất khẩu nếu cần thiết. Thêm vào đó, Mỹ sở hữu mạng lưới thỏa thuận thương mại quốc tế phong phú, giúp họ củng cố liên minh với các quốc gia khác và giảm thiểu tác động từ việc giảm xuất khẩu sang Trung Quốc.
Ngược lại, Trung Quốc phụ thuộc khá nhiều vào xuất khẩu và sản xuất công nghiệp, đặc biệt trong các ngành công nghệ và tiêu dùng. Dù có thể giảm sự phụ thuộc vào Mỹ bằng cách tìm kiếm thị trường mới, nền kinh tế của họ vẫn chịu tác động nặng nề từ các biện pháp thuế quan và hạn chế xuất khẩu. Nếu cuộc chiến thương mại kéo dài, tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng.
Một điểm đáng chú ý trong cuộc chiến này là vai trò của đất hiếm – "vũ khí" chiến lược mà Trung Quốc nắm giữ. Tuy nhiên, ngay khi Bắc Kinh tung ra đòn đáp trả, Tổng thống Trump đã lập tức tung chiêu đỡ đòn. Ông sử dụng hai lá bài chiến lược: Ukraina và Greenland.
Lá bài đầu tiên là Ukraina. Lần đầu tiên kể từ khi nhậm chức, ông Trump đề xuất viện trợ cho Ukraina, nhưng với điều kiện Kiev phải sử dụng khoáng sản đất hiếm của mình để “đền bù”. Đây không chỉ là một cách để hỗ trợ Ukraina trong cuộc chiến chống Nga, mà còn giúp Mỹ giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc. Một động thái thông minh và đầy toan tính!
Lá bài thứ hai là Greenland. Hòn đảo nhỏ bé này thực tế lại chứa đựng một kho báu địa chất khổng lồ – các mỏ đất hiếm chưa được khai thác. Thông qua hợp tác với Greenland, Mỹ không chỉ đảm bảo nguồn cung đất hiếm mà còn xây dựng một chuỗi cung ứng độc lập, giảm thiểu rủi ro từ các biện pháp hạn chế xuất khẩu của Bắc Kinh.
Như vậy, khi Trung Quốc áp thuế và hạn chế xuất khẩu đất hiếm, Mỹ đã nhanh chóng tìm kiếm các giải pháp thay thế. Việc hợp tác với Ukraina và Greenland mang ý nghĩa chiến lược lớn, cả về kinh tế lẫn chính trị. Nó không chỉ giúp Mỹ bảo vệ nền kinh tế của mình, mà còn duy trì sự cạnh tranh trong các ngành công nghiệp cao cấp và tạo ra vị trí dẫn đầu trong những lĩnh vực công nghệ mới.
Cuộc chiến thuế quan và các biện pháp hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc đã làm nổi bật sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào đất hiếm từ Bắc Kinh. Tuy nhiên, với những bước đi chiến lược như vậy, Mỹ đang dần vô hiệu hóa vũ khí của đối thủ. Liệu Trung Quốc có thể tiếp tục duy trì ưu thế trong ngành công nghiệp đất hiếm? Hay đây sẽ là khởi đầu cho sự suy giảm quyền lực của họ trên trường quốc tế?
Chúng ta hãy cùng chờ xem, ván cờ này sẽ kết thúc ra sao.