Thời gian dường như trôi qua nhanh hơn bao giờ hết. Ngày hôm nay ngắn ngủi đến mức chúng ta chưa kịp hoàn thành mọi việc thì màn đêm đã buông xuống. Quý vị cũng vậy, phải chạy đua với thời gian để hoàn thành vô số công việc trong vỏn vẹn 24 giờ. Nhưng có một người đàn ông, dù đã gần 80 tuổi, vẫn làm việc với tốc độ và năng lượng của một chàng trai 18. Đó chính là Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.
Buổi sáng, ông còn đứng tại Washington DC để họp báo. Chưa đầy vài giờ sau, ông đã bay đến Bắc Carolina thăm hỏi nạn nhân của cơn bão Helene. Buổi chiều, ông ghé Los Angeles kiểm tra tình hình ứng phó cháy rừng. Tối đến, ông dừng chân ở Las Vegas để thảo luận về chính sách "No Tax on Tips" – không đánh thuế trên tiền boa. Và khi đêm khuya, ông trở về Mar-a-Lago ở Florida để nghỉ ngơi. Đây là lịch trình của một ngày điển hình dưới thời Tổng thống Trump. Một con người không chỉ khiến người dân Mỹ kinh ngạc mà còn làm cả thế giới phải ngỡ ngàng trước nguồn năng lượng phi thường của mình.
Sau một tuần nhậm chức, các phóng viên của tờ Politico đã viết một bài báo gây chú ý: "Từ một tổng thống vô hình và được che chắn kỹ lưỡng như Joe Biden, nước Mỹ giờ đây chứng kiến sự hiện diện khắp mọi nơi của Donald Trump." Các ký giả Elie Stock và Dasa Burns nhấn mạnh rằng ông Trump không chỉ tung ra hàng loạt sắc lệnh hành pháp mà còn đảo ngược hàng loạt chính sách của người tiền nhiệm. Khác biệt lớn nhất không nằm ở nội dung chính sách, mà ở cách tiếp cận, năng lực và hoạt động không ngừng nghỉ của ông.
Trong khi ông Biden thường tránh xuất hiện trước công chúng và hạn chế tiếp xúc với báo chí, thì ông Trump lại hoàn toàn trái ngược. Ông tổ chức các buổi họp báo tự do, trả lời mọi câu hỏi từ phóng viên, và liên tục đưa ra các thông báo quan trọng. Các nhà báo nhận định rằng họ chưa từng thấy một tổng thống nào bước vào Nhà Trắng với tốc độ làm việc mãnh liệt như vậy. Chỉ trong vòng một tuần đầu tiên, ông đã ký hàng chục sắc lệnh hành pháp, từ vấn đề chuyển đổi giới tính, chống chủ nghĩa bài Do Thái, cho đến tái lập cơ sở Guantanamo để giam giữ những người nhập cư bất hợp pháp. Tất cả diễn ra với một nhịp độ chóng mặt.
Nhưng tại sao một tổng thống lại cần phải làm việc với cường độ cao như vậy? Giáo sư Alan Dershowitz, một học giả nổi tiếng của Đại học Harvard, đã gọi tuần đầu tiên của Trump là "tuần lễ thực hiện nhiệm vụ tổng thống tham vọng nhất trong lịch sử dân sự Hoa Kỳ." Ông nói: "Tôi không biết liệu có chính quyền nào trong thời bình mà ngay tuần lễ đầu tiên đã làm được nhiều việc như thế này hay không. Bạn có thể đồng ý hoặc không đồng ý với ông ấy, nhưng bạn không thể phủ nhận nguồn năng lượng đáng kinh ngạc của ông ấy. Con người này không chỉ sung mãn mà còn làm việc với mục đích rõ ràng."
Thế nhưng, đằng sau những hoạt động dồn dập đó là gì? Liệu đây chỉ là sự phấn khích ban đầu hay là một chiến lược có tính toán? Hãy cùng xem xét kỹ hơn.
Ngay trong tuần đầu tiên, ông Trump đã sa thải hơn một tá luật sư tại Bộ Tư pháp – những người từng tham gia vào các vụ kiện chống lại ông. Đồng thời, ông cũng loại bỏ hai quan chức đảng Dân chủ khỏi Ủy ban Cơ hội Việc làm Bình đẳng (EEOC), một cơ quan thực thi luật dân quyền tại nơi làm việc. Động thái này dường như nhằm triệt tiêu ảnh hưởng của các chính sách DEI (Diversity, Equity, and Inclusion) mà ông coi là mối đe dọa đối với nền kinh tế Mỹ. Không dừng lại ở đó, Văn phòng Quản lý Nhân sự đã ban hành một bản ghi nhớ yêu cầu nâng cao tiêu chuẩn về sự phù hợp và hành vi của nhân viên liên bang, kèm theo cảnh báo về việc cắt giảm biên chế trong tương lai.
Một loạt các quyết định táo bạo khác cũng được đưa ra. Ví dụ, ông Trump yêu cầu tạm dừng giải ngân viện trợ tài chính để xem xét lại các ưu tiên của chính quyền mới. Quyết định này đã gây tranh cãi và thậm chí bị một thẩm phán liên bang chặn lại vì cho rằng nó có khả năng vi phạm Hiến pháp. Nhưng điều đó không ngăn cản ông tiếp tục tiến về phía trước. Cùng ngày, ông thu hồi một chính sách dưới thời Tổng thống Biden vốn bảo vệ khoảng 600.000 người Venezuela khỏi bị trục xuất. Và rồi, ông tuyên bố áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Canada và Mexico, cũng như 10% đối với Trung Quốc, nhằm đáp trả việc các nước này tạo điều kiện cho dòng chảy fentanyl bất hợp pháp vào Mỹ.
Những động thái này không chỉ tạo ra hiệu ứng domino trên thị trường toàn cầu mà còn gửi đi một thông điệp rõ ràng: Nước Mỹ sẽ không còn là mảnh đất dễ dàng để hàng hóa ngoại quốc tràn vào. Với mức thuế 25% áp lên láng giềng Mexico và Canada, cùng 10% dành cho Trung Quốc, Washington đang tung ra một cú đấm quyền lực, đánh thẳng vào những mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng thế giới.
Phản ứng của các quốc gia bị ảnh hưởng ra sao? Canada và Mexico nhanh chóng đáp trả bằng cách áp thuế lên hàng hóa Mỹ. Nhưng điều đáng chú ý là Trung Quốc lại chọn một nước cờ ít ai ngờ tới: đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Bắc Kinh cáo buộc rằng các chính sách thuế quan của Mỹ là một hình thức phân biệt đối xử trong thương mại quốc tế. Tuy nhiên, con đường kiện tụng này không hề dễ dàng. WTO mất nhiều thời gian để đưa ra phán quyết, và ngay cả khi có phán quyết bất lợi cho Mỹ, Washington cũng không nhất thiết phải tuân thủ.
Trong khi đó, Panama, một quốc gia nhỏ bé ở Trung Mỹ, bất ngờ trở thành tâm điểm chú ý khi tuyên bố rút khỏi Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc. Đây là một cú bẻ lái ngoạn mục khiến cả Bắc Kinh lẫn Washington đều phải sững sờ. Kênh đào Panama, huyết mạch thương mại toàn cầu, bỗng chốc trở thành bàn cờ chiến lược giữa các gã khổng lồ. Nếu Trung Quốc kiểm soát tuyến đường này, họ có thể bóp nghẹt chuỗi cung ứng của phương Tây chỉ bằng một cái búng tay. Nhưng nếu Mỹ giành lại quyền kiểm soát, liệu Panama có thực sự giữ được độc lập như họ tuyên bố?
Cuộc chiến giành quyền kiểm soát kênh đào Panama mới chỉ bắt đầu. Mỗi nước cờ sai lầm có thể khiến một quốc gia phải trả giá bằng cả một chế độ. Tổng thống Trump hiểu rõ tầm quan trọng của kênh đào này. Ông đã trực tiếp cảnh báo Panama rằng nếu không đảo ngược ảnh hưởng của Trung Quốc, họ sẽ phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng, kể cả việc Mỹ có thể sử dụng biện pháp quân sự. Áp lực từ Washington dường như đã phát huy tác dụng. Ngày 2 tháng 2, Tổng thống Panama thông báo rằng nước này sẽ không gia hạn Biên bản Ghi nhớ với Trung Quốc để tham gia BRI. Đây là một thất bại lớn đối với Bắc Kinh, đặc biệt khi Panama là quốc gia chiến lược với vị trí địa chính trị cực kỳ quan trọng.
Nhìn lại lịch sử, quyết định chuyển giao quyền kiểm soát kênh đào Panama cho Panama vào năm 1977 dưới thời Tổng thống Jimmy Carter từng bị chỉ trích là một sai lầm nghiêm trọng. Nhiều người cho rằng ông Carter đã quá ngây thơ khi không tính toán đến mối đe dọa lâu dài đối với an ninh quốc gia Mỹ. Giờ đây, dưới thời Trump, nước Mỹ đang cố gắng sửa chữa sai lầm của quá khứ. Nhưng liệu điều này có đủ để ngăn chặn sự trỗi dậy của Trung Quốc?