Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, dưới sự lãnh đạo của Tổng trưởng Lý Pondi, vừa chính thức đệ đơn kiện tiểu bang New York cùng các quan chức chủ chốt như Thống đốc Kathy Hochul và Tổng trưởng Lý tiểu bang Letia James. Đơn kiện cáo buộc rằng các chính sách bảo hộ người nhập cư bất hợp pháp của tiểu bang – đặc biệt là luật “đèn xanh” cho phép người nhập cư không có giấy tờ hợp lệ được cấp bằng lái xe – đang cản trở việc thực thi luật nhập cư liên bang và đặt công dân Mỹ vào nguy cơ an ninh.
Theo cáo buộc, luật “đèn xanh” yêu cầu cơ quan đăng ký xe của New York phải ngay lập tức thông báo cho người nhập cư bất hợp pháp mỗi khi cơ quan di trú liên bang yêu cầu cung cấp thông tin. Các chuyên gia pháp lý cho rằng quy định này vi phạm hiến pháp, đồng thời là một phần trong loạt chính sách “thành phố trú ẩn” của New York nhằm hạn chế sự hợp tác với các cơ quan thực thi luật nhập cư liên bang.
Trong bối cảnh đó, một nhân vật có uy tín trong giới luật đã nhấn mạnh rằng, khi các chính quyền địa phương ưu tiên bảo vệ người nhập cư bất hợp pháp thay vì đảm bảo an toàn cho công dân, thì rủi ro về an ninh quốc gia sẽ ngày càng gia tăng. Ông cho biết, việc cản trở chia sẻ thông tin giữa cơ quan địa phương và liên bang có thể tạo ra những lỗ hổng nghiêm trọng, từ đó khiến các kẻ vi phạm có thể lợi dụng để tràn vào cộng đồng, gây nên các tội phạm bạo lực và tệ nạn xã hội.
Ngoài ra, Bộ Tư pháp đã có những hành động quyết liệt khi tuần trước đã yêu cầu một thẩm phán liên bang bãi bỏ ngay các chính sách bảo vệ người nhập cư ở Illinois và Chicago – minh chứng cho chiến dịch rộng lớn của chính quyền Trump nhằm xóa bỏ các chính sách “thành phố trú ẩn” trên toàn quốc. Một số nhà hoạt động và phụ huynh đau buồn cho biết, không thể chấp nhận thêm bất kỳ bi kịch nào khi những kẻ có tiền án bạo lực và liên quan đến ma túy được phép nhập cảnh vào đất nước, gây ra những hậu quả khôn lường cho cộng đồng.
Ngoại giao và nỗ lực chấm dứt xung đột Ukraine
Song song với cuộc chiến nội bộ về nhập cư, Tổng thống Donald Trump đã tung ra những bước ngoặt quan trọng trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Trong một tuyên bố trên mạng xã hội, Trump cho biết ông vừa có một cuộc điện đàm dài và hiệu quả với Tổng thống Nga Vladimir Putin, trong đó hai bên đã thống nhất bắt đầu ngay quá trình đàm phán nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài giữa Nga và Ukraine – một cuộc xung đột được cho là “cuộc chiến trên bộ lớn nhất kể từ Thế chiến thứ hai.”
Trong cuộc trao đổi, Trump nhấn mạnh các chủ đề trọng tâm như tương lai của Ukraine, sức mạnh của đồng đô la, cũng như vai trò then chốt của trí tuệ nhân tạo trong định hình an ninh quốc gia. Ông khẳng định rằng, cả hai bên đã đồng thuận rằng việc chấm dứt chiến tranh không chỉ cứu sống hàng triệu người mà còn mở ra cơ hội hợp tác kinh tế và chính trị trong tương lai. Theo kế hoạch, sau cuộc gọi với Putin, Tổng thống Trump sẽ liên hệ với Tổng thống Ukraine Zelensky để thông báo về cuộc đàm phán, đồng thời chỉ đạo các phái đoàn cao cấp của Hoa Kỳ triển khai các bước tiếp theo.
Đáp lại, Tổng thống Zelensky trên nền tảng mạng xã hội khẳng định ông đã có cuộc trao đổi “ý nghĩa” với Trump, trong đó cả hai đều bày tỏ mong muốn hướng tới một nền hòa bình bền vững. Tuy nhiên, trong bối cảnh căng thẳng vẫn còn hiện hữu và Ukraine đang phải đối mặt với nhiều thách thức trên chiến trường, các quan chức quốc phòng cảnh báo rằng một nền hòa bình lâu dài chỉ có thể đạt được khi Ukraine duy trì được sức mạnh quân sự của mình.
Cuộc khủng hoảng hiến pháp và tranh cãi về giới hạn quyền lực
Trong khi chính quyền Trump đang nỗ lực thực hiện các chính sách đối ngoại quyết liệt, thì tại nội bộ Hoa Kỳ, vấn đề về quyền lực giữa các nhánh chính quyền lại đang gây ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp. Các thẩm phán liên bang gần đây đã ban hành một loạt phán quyết cấm các hành động cải cách của tổng thống, khiến cho nhiều người cho rằng nền tư pháp đang bị “vũ khí hóa” nhằm cản trở quyền hành pháp.
Một phát biểu nặng nề từ thư ký báo chí Tòa Bạch Úc, Carolyn Levit, khẳng định rằng, “Cuộc khủng hoảng hiến pháp thực sự đang diễn ra khi các thẩm phán liên bang lạm dụng quyền lực để ngăn chặn những quyền hạn cơ bản của Tổng thống Trump.” Trong khi Trump cam kết sẽ tuân thủ các phán quyết của tòa án và sẽ kháng cáo những lệnh cấm được ban hành, thì phía chính quyền liên bang cho rằng các phán quyết này không có căn cứ pháp lý và đang gây cản trở nghiêm trọng cho công tác thực thi luật của Hoa Kỳ.
Phân tích và nhận định
Việc Bộ Tư pháp đụng độ với các chính sách của tiểu bang New York không chỉ là một cuộc chiến về luật pháp mà còn là biểu hiện của cuộc xung đột quyền lực giữa liên bang và tiểu bang – một chủ đề lâu nay gây tranh cãi tại Hoa Kỳ. Sự việc cho thấy, trong bối cảnh chính trị hiện nay, vấn đề nhập cư và an ninh quốc gia vẫn là trọng tâm nhức nhối, đòi hỏi sự cân bằng giữa quyền lực liên bang và quyền tự chủ của các địa phương.
Trong khi đó, những bước đi quyết liệt trên trường quốc tế của Tổng thống Trump, với việc đàm phán trực tiếp với Nga và tìm kiếm giải pháp hòa bình cho Ukraine, lại cho thấy nỗ lực của chính quyền nhằm khẳng định vai trò của Hoa Kỳ trên đấu trường toàn cầu. Tuy nhiên, sự bất ổn nội bộ do tranh chấp quyền lực giữa các nhánh chính quyền có thể ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng thực thi các chính sách đối ngoại của Mỹ trong thời gian tới.
Qua những diễn biến phức tạp vừa qua, câu hỏi lớn đặt ra là liệu Hoa Kỳ có thể duy trì được sự thống nhất trong nội bộ để đồng thời giải quyết được các vấn đề nội bộ lẫn thách thức quốc tế, hay sẽ rơi vào cuộc khủng hoảng đa chiều, khi mà cả chính quyền trong nước và vị thế quốc tế của Mỹ đều gặp phải những thử thách nghiêm trọng.