Chưa đầy 48 giờ tái nhậm chức, Donald Trump đã khiến nước Mỹ "chao đảo" với hàng loạt động thái gây tranh cãi, từ siết chặt nhập cư đến tha tội cho những người tham gia bạo loạn Điện Capitol năm 2021. Tốc độ hành động chóng mặt của ông khiến nhiều người liên tưởng đến phong cách cầm quyền "điện giật" trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Loạt sắc lệnh "gây lửa"
Ngay trong ngày đầu tiên, Trump ký sắc lệnh hành pháp (executive order) tuyên bố tình trạng khẩn cấp tại biên giới phía Nam, cho phép triển khai quân đội và dỡ bỏ các hạn chế bắt giữ người nhập cư trái phép tại trường học, nhà thờ. Ông cũng hủy bỏ các chính sách đa dạng hóa (diversity policies) trong tuyển dụng liên bang – động thái bị chỉ trích là phân biệt đối xử.
Hôm 23/1, Trump tiếp tục gây sốc khi ân xá (pardon) cho hơn 1.000 người tham gia vụ tấn công Điện Capitol ngày 6/1/2021 – sự kiện mà FBI gọi là "cuộc nổi loạn chống nền dân chủ". Trả lời báo giới, ông bác bỏ cáo buộc khuyến khích bạo lực: "Những kẻ giết người hiện nay còn chẳng bị buộc tội. Tôi chỉ khôi phục công lý".
Căng thẳng leo thang với đối ngoại
Trump không ngần ngại thách thức các đồng minh. Ông đe dọa áp thuế mới lên Liên minh Châu Âu (EU), tuyên bố "Họ đối xử với chúng ta rất tệ. Đã đến lúc trả đũa". Với Nga, ông công khai gửi thông điệp yêu cầu Tổng thống Vladimir Putin đàm phán chấm dứt chiến tranh Ukraine, đồng thời cảnh báo trừng phạt nếu Moskva không hợp tác.
Trong nước, kế hoạch đầu tư 500 tỷ USD vào công nghệ và việc đổi tên Vịnh Mexico vấp phải làn sóng phản đối từ các bang ven biển. Đáng chú ý, Trump còn đề cập đến việc mở rộng lãnh thổ Mỹ – tuyên bố mơ hồ làm dấy lên lo ngại về chủ nghĩa bành trướng.
"Cuộc chiến" với truyền thông và đối thủ
Khác với nhiệm kỳ đầu, Trump tỏ ra bài bản hơn trong việc định hình dư luận. Các bài đăng trên Truth Social (nền tảng mạng xã hội của ông) về việc sa thải nhân sự, chỉ trích Giám mục Joseph Strickland hay đe dọa TikTok được chia sẻ chóng mặt. Phe ủng hộ ca ngợi đây là "bàn tay thép" cần thiết, trong khi đảng Dân chủ gọi đây là "màn kịch độc tài".
Rủi ro chồng chất
Giới phân tích cảnh báo, phần "dễ dàng" đã qua. Việc thông qua các dự luật tại Quốc hội – nơi đảng Cộng hòa (GOP) chỉ chiếm đa số mong manh ở Hạ viện – mới là thách thức thực sự. Bất đồng trong nội bộ GOP về cách thúc đẩy chương trình nghị sự của Trump đã lộ rõ tại cuộc họp ngày 23/1.
Trong khi đó, việc Trump tập trung vào nhập cư – vấn đề "gây nghiện" với phe cứng rắn – có thể khiến ông đánh mất cử tri trung lập vốn quan tâm lạm phát và giá cả. "Ông ấy đang đánh cược sự ủng hộ của đa số im lặng" – nhà bình luận chính trị David Axelrod nhận định trên CNN.
Bóng ma lịch sử lặp lại?
Cách Trump sử dụng quyền lực trong 48 giờ khiến nhiều người nhớ đến năm 2017 – thời điểm hỗn loạn chính trị lên đỉnh. Tuy nhiên, Chánh Văn phòng Nhà Trắng mới Susie Wiles được kỳ vọng kiềm chế phần nào tính bốc đồng của Trump. "Đây là một Trump khác: nhanh nhẹn, có tổ chức và nguy hiểm hơn" – tờ The Washington Post bình luận.
Giải thích ngắn:
- Bạo loạn Điện Capitol (6/1/2021): Sự kiện hàng nghìn người ủng hộ Trump tấn công trụ sở Quốc hội nhằm ngăn xác nhận chiến thắng của ông Biden.
- Sắc lệnh hành pháp (Executive order): Văn bản do Tổng thống ký, có hiệu lực như luật nhưng không cần Quốc hội phê chuẩn.
- GOP (Grand Old Party): Tên gọi khác của đảng Cộng hòa Mỹ.