Ngày 2/1/2025, dư luận xã hội một lần nữa dậy sóng khi RFA Tiếng Việt đưa tin về việc cựu Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh cùng nhiều quan chức cấp cao khác thoát truy tố hình sự trong vụ án gây thiệt hại hơn 1.000 tỷ đồng tại EVN.
Theo kết luận điều tra, vụ án xảy ra từ năm 2020, liên quan đến hai dự án điện mặt trời lớn: Nhà máy điện mặt trời Solar Farm Nhơn Hải và dự án điện mặt trời Trung Thuận Nam của Công ty TNHH Điện mặt trời Trung Nam. Sai phạm chính trong vụ án này là việc EVN thanh toán tiền mua điện theo giá ưu đãi trái với quy định của Chính phủ, dẫn đến số tiền chênh lệch lên đến hơn 1.000 tỷ đồng trong giai đoạn từ năm 2020 đến tháng 6/2024.
Điều đáng chú ý là trong số khoảng 30 người liên quan đến vụ án, chỉ có 12 người bị đề nghị truy tố về tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ". Trong khi đó, ba quan chức cấp cao bao gồm ông Trần Tuấn Anh, cựu Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng và cựu Phó chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đã thoát khỏi việc bị truy tố hình sự.
Lý do được đưa ra cho việc không truy tố này là "không có chứng cứ những người này đã nhận tiền hay lợi ích vật chất của doanh nghiệp trong vụ án" và "khi ký các tờ trình, báo cáo về các dự án này, họ đều không biết có những sai phạm". Tuy nhiên, điều này đặt ra câu hỏi về trách nhiệm người đứng đầu và việc thẩm định, kiểm tra các văn bản trước khi ký.
Trong số những người bị đề nghị truy tố, đáng chú ý có ông Hoàng Quốc Vượng, 62 tuổi, cựu Chủ tịch EVN, cựu Thứ trưởng Bộ Công Thương. Ông Vượng bị khởi tố và bắt giữ vào ngày 4/1/2024. Theo điều tra, ông Vượng cùng ông Phương Hoàng Kim - cựu Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, đã có hành vi lợi dụng chức vụ và quyền hạn trong việc tham mưu cho Thủ tướng ban hành quy định về đối tượng và điều kiện hưởng giá điện ưu đãi.
Đối với ông Trần Tuấn Anh, dù thoát khỏi truy tố hình sự nhưng ông đã phải thôi chức Ủy viên Bộ Chính trị vào đầu năm 2024 vì những sai phạm tại Bộ Công thương. Đáng chú ý, ông Tuấn Anh là con trai nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương. Trong bản kết luận điều tra bổ sung, Bộ Công an đã đề nghị xem xét trách nhiệm và kiến nghị kỷ luật Đảng đối với ông Trần Tuấn Anh và nguyên Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng.
Vụ án này cho thấy những phức tạp trong quản lý các dự án năng lượng tái tạo tại Việt Nam. Việc EVN phải thanh toán khoản tiền chênh lệch hơn 1.000 tỷ đồng không chỉ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của người dân vào công tác quản lý và vận hành ngành điện.
Đáng chú ý, ông Hoàng Quốc Vượng đã nộp 1,5 tỷ đồng để khắc phục hậu quả và được ghi nhận các tình tiết giảm nhẹ do có đóng góp, cống hiến, thành khẩn khai báo và có nhiều thành tích trong công tác. Ông Vượng có học vấn cao, tốt nghiệp Trường mỏ MGRI tại Moscow (Nga) và từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên trước khi được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Công Thương từ tháng 8/2010.
Vụ án này một lần nữa cho thấy sự cần thiết phải tăng cường công tác giám sát và quản lý trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, đặc biệt là các dự án điện mặt trời có giá trị lớn. Việc xác định rõ trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức trong quá trình thực hiện dự án cũng như việc ban hành và thực thi các quy định về giá điện cần được thực hiện một cách minh bạch và chặt chẽ hơn để tránh những thiệt hại tương tự trong tương lai.