Quý vị thân mến,
Thứ Hai, ngày 15 tháng 7, Đảng Cộng hòa sẽ khai diễn Đại hội Đảng. Ông Trump, dĩ nhiên, sẽ được chính thức tấn phong làm đại diện cho Đảng Cộng hòa ra tranh cử tổng thống. Câu hỏi lớn nhất, dĩ nhiên, là ông có hy vọng đắc cử không? Đây là câu hỏi có lẽ đã được tất cả các cuộc thăm dò dư luận trả lời. Câu hỏi lớn thứ nhì là ông Trump sẽ chọn ai đứng cùng liên danh với ông? Cho đến ngày hôm nay, ai sẽ được ông Trump chọn đứng chung liên danh trong vai phó tổng thống vẫn là một bí mật mà truyền thông nhao nhao đoán mò.
Sáng thứ Sáu, ngày 12 tháng 8, Trump cho biết ông có danh sách bốn đến năm người cuối cùng. Các chuyên gia đang điên đầu đoán mò vì ông Donald Trump không giống ai hết, không lấy quyết định dựa trên tính toán chính trị đếm phiếu bình thường mà hoàn toàn là theo cảm hứng cá nhân của ông. Với cách nhìn của nhà báo Vũ Linh, chúng ta cùng duyệt qua thử xem. Xin nói rõ tên các nhân vật được liệt kê theo mẫu tự ABC dựa trên họ của nhân vật, không phải là liệt kê theo hy vọng trúng số của họ. Đây là danh sách khá dài, có tới hơn một tá tên tuổi lớn của Đảng Cộng hòa, với những người mà Vũ Linh ghi nhận là có nhiều triển vọng nhất. Tuy nhiên, phải nói ngay, với ông thần Trump, chẳng ai biết ông này muốn gì, nghĩ gì và làm gì. Biết đâu chừng ông Trump sẽ chọn anh bình luận gia Thiền Hữu Tr. hay tỷ phú Elon Musk. Rất có thể người ông chọn không có trong danh sách dưới đây.
1. Greg Abbott - Thống đốc Texas Ông Abbott là một thống đốc rất bảo thủ, đang nổi tiếng vì là đối thủ đang đánh nhau rất mạnh chống Biden, vì Texas là nạn nhân lớn nhất của chính sách mở toang cửa biên giới của Biden. Texas cũng là tiểu bang lớn thứ nhì của Mỹ với 40 cử tri đoàn, cũng là một trong những thành đồng kiên trì nhất của khối bảo thủ. Ông Abbott trên mặt công khai chưa hề tỏ ý ngắm nghía chức phó tổng thống, cái ghế Thống đốc Texas có vẻ ngon lành hơn. Texas chắc chắn sẽ bầu cho Trump bất kể là có ông Abbott hay không, hy vọng ông Abbott ra phó rất nhỏ.
2. Doug Burgum - Thống đốc North Dakota Ông này giống ông Trump ở điểm là một doanh gia không có kinh nghiệm chính trị gì trước khi mà nhảy ra tranh cử và đắc cử thống đốc. North Dakota là một tiểu bang rất bảo thủ vùng Tây Bắc Mỹ với ba cử tri đoàn. Ông Burgum nhảy ra tranh cử tổng thống trong Đảng Cộng hòa nhưng rút lui khá sớm vì không có bao nhiêu hậu thuẫn. Vấn đề của ông Burgum là ngoài tiểu bang của ông, dân Mỹ chẳng biết ông này là ai, quan điểm chính trị ra sao và có thành tích chính trị gì. Trong bất ngờ của các chuyên gia, Burgum đang đóng vai là ngôi sao rất sáng giá, có thể đứng hàng đầu trong việc lọt vào mắt xanh của Trump. North Dakota chắc chắn sẽ bầu cho Donald Trump. Tuy nhiên, ông Burgum gặp rắc rối lớn khi mới ký luật cấm phá thai sau sáu tuần, là việc ông Trump không đồng ý vì quá gắt và cũng là việc Đảng Dân chủ đang cố khai thác chống Donald Trump. Ông Burgum năm nay 67 tuổi, qua tuổi về hưu rồi, lại là dân tiểu bang nhỏ xíu, khó có thể là tương lai của Đảng Cộng hòa. Có tin ông Trump muốn chọn một người không có tương lai chính trị lâu dài để dành chỗ cho một ngôi sao sáng trẻ của Đảng Cộng hòa có thể ra nhận trách nhiệm tổng thống trong 8 năm sau khi ông Trump mãn nhiệm.
3. Tom Cotton - Thượng nghị sĩ Arkansas Arkansas là tiểu bang miền Trung Mỹ bảo thủ, luôn bỏ phiếu cho Cộng hòa ngoại trừ Tổng thống Clinton vì ông này là dân Arkansas đã từng làm thống đốc. Ông Cotton được ủng hộ rất mạnh trong tiểu bang. Cotton mới nổi gần đây như là một ngôi sao sáng trong danh sách phó cho Trump. Ông là một chính khách trẻ tuổi nhưng lão làng, tên tuổi lớn trong Đảng Cộng hòa, rất khó chấp nhận vai trò làm phó tổng thống cho Trump. Tuy nhiên, ông còn khá trẻ, mới có 47 tuổi, có thể đang ngắm nghía cái ghế trong tòa Bạch Ốc trong tương lai lâu dài. Làm phó tổng thống thì đương nhiên có lợi thế rất lớn cho giấc mộng này. Arkansas có sáu phiếu cử tri đoàn, chắc chắn sẽ bầu cho Trump.
4. Ron DeSantis - Thống đốc Florida Tên tuổi ông DeSantis nổi bật cuối năm 2022 khi ông tái đắc cử thống đốc với số phiếu cao nhất lịch sử tiểu bang, trong khi Đảng Cộng hòa tại Florida cũng đè bẹp Đảng Dân chủ trong cuộc bầu hội năm đó. Thành công lớn này ép ông phải nhảy ra tranh cử chống Donald Trump, trong khi nhiều chính khách Cộng hòa hy vọng DeSantis sẽ hạ được Trump để trở thành đại diện cho Đảng Cộng hòa ra tranh cử tổng thống, mang lại nhiều hy vọng Cộng hòa thắng Biden hơn. Hai ông Trump và DeSantis trước đó là đồng minh lớn với nhau nhưng sau khi ra tranh cử trở nên đối thủ chính trị, công kích nhau khá nặng. Nhưng DeSantis thất bại nặng, thua khắp nơi, ngay cả trong tiểu bang Florida, khiến ông phải rút lui khỏi cuộc chạy đua. DeSantis rất thành công tại Florida nhưng lại chứng tỏ rất yếu trong cuộc vận động tranh cử ngoài Florida, bị chê nói chuyện nhàm chán, không có sức hút cử tri. Điều lạ lùng là nhiều thăm dò dư luận cho thấy DeSantis lại là người được nhiều người ủng hộ làm phó nhất trên cả nước. Sau khi rút lui khỏi cuộc vận động tranh cử, DeSantis đã làm hòa lại với Trump. Nếu DeSantis ra đứng phó với Trump sẽ đặt vấn đề luật pháp có cho phép hai người cùng tiểu bang ra trong một liên danh tranh cử tổng thống hay không. Trên phương diện kiếm phiếu, hai ông Trump và DeSantis ngồi chung sẽ bất lợi, khó kiếm thêm phiếu ngoài phiếu của Florida. Florida chắc chắn sẽ bầu cho Trump.
5. Kristi Noem - Thống đốc South Dakota Trước đây, bà Noem đã là ngôi sao sáng giá nhất, được coi như là có nhiều hy vọng làm phó cho Trump nhất, vừa là phụ nữ ăn ảnh, vừa bảo thủ, được hậu thuẫn mạnh trong tiểu bang, vừa ủng hộ Trump rất mạnh. Thế nhưng ngôi sao Noem bất ngờ tắt lịm sau khi chính bà khai báo là đã dùng súng bắn chết con chó của mình vì bất kham, không thể dạy được. Chuyện nghe thì vớ vẩn nhưng lại cực kỳ quan trọng với dân Mỹ rất mê chó. Giết chó là đại tội không có cách nào tha thứ được bất kể bà phân bua giải thích như thế nào. South Dakota cũng là tiểu bang nhỏ với ba phiếu cử tri đoàn, chắc chắn sẽ bầu cho Donald Trump.
6. Vivek Ramaswamy - Doanh gia Ông doanh gia gốc Ấn này bất ngờ nổi bật như là một ứng viên rất sáng giá cho Đảng Cộng hòa, cho dù ông cả đời chưa bao giờ dính dáng gì đến chính trị. Ông có quan điểm chính trị rất gần với Donald Trump, thậm chí được gọi là Trump 2.0. Ông nổi bật trong cuộc tranh luận đầu tiên giữa các ứng cử viên Cộng hòa. Tuy nhiên, trong những cuộc tranh luận tiếp theo, ông lại bị lu mờ vì thứ nhất, chứng tỏ là tay mơ ít kinh nghiệm chính trị, cũng như ít kinh nghiệm đối phó với đám nhà báo quấy rối, bị quay dễ dàng; thứ nhì, có vẻ nổ quá đáng, đấm ngực mình quá mạnh trong khi công kích các đồng chí Cộng hòa quá mức. Theo các chuyên gia, ông Ramaswamy không có hy vọng được chọn làm phó, cùng lắm có thể sẽ có được một chức bộ trưởng gì đó nếu Trump đắc cử tổng thống.
7. Marco Rubio - Thượng nghị sĩ Florida Ông Rubio là ngôi sao sáng trẻ tuổi gốc Cuba, ăn nói và lý luận rất hay, bảo thủ vững chắc. Ông đã tung ra tranh cử chống Trump năm 2016 và khi đó, hai ông Trump và Rubio đã công kích nhau khá mạnh. Rubio có thể được chọn vì là ngôi sao sáng giá cho tương lai lâu dài của Đảng Cộng hòa, rất có thể sẽ ăn tươi nuốt sống luôn bà Kamala Harris trong một cuộc tranh luận giữa hai ứng viên phó tổng thống. Ông Rubio năm nay 53 tuổi. Tuy nhiên, Rubio cũng ở trong trường hợp của ông DeSantis, là người cùng tiểu bang Florida với Trump. Luật pháp dường như không cho phép ra cùng với ông Trump là người cùng tiểu bang, trừ khi Trump lại đổi nơi cư trú chính thức, là chuyện ít ai nghĩ ông Trump sẽ chịu làm. Thượng nghị sĩ Rubio từ hồi nào tới giờ sống ở Florida, lại là đương kim Thượng nghị sĩ của Florida nên không đổi nơi cư trú được. Ngoài ra, trên phương diện sách lược vận động tranh cử, hai ông chánh và phó cùng tiểu bang không có lợi. Truyền thông cho rằng Rubio có rất nhiều hy vọng, nhưng không mấy tin tưởng.
8. Tim Scott - Thượng nghị sĩ South Carolina Ông Scott được bà thống đốc Nikki Haley bổ nhiệm làm thượng nghị sĩ sau khi đương kim thượng nghị sĩ từ chức về hưu năm 2012. Sau đó, ông đã liên tục đắc cử thượng nghị sĩ năm 2016 và 2022. Trước đó, ông đã là dân biểu tiểu bang rồi dân biểu liên bang. Ông là dân gia đen nên sự hiện diện của ông bên cạnh Trump được coi như là có thể giúp Trump được hậu thuẫn thêm của dân gia đen. Tuy nhiên, trên thực tế, phó tổng thống ít khi nào mang lại thêm phiếu cho tổng thống. Hơn nữa, Scott đã từng ra tranh cử tổng thống chống Trump năm 2016 nhưng thất bại và rút lui sớm. Ông Scott nổi tiếng là người có quan điểm ôn hòa, tính tình hiền lành, điềm đạm, nhưng nói chuyện buồn ngủ, không có trọng tâm, không có sức hút mạnh của một chính trị gia. South Carolina với chín phiếu cử tri đoàn chắc chắn sẽ bầu cho Donald Trump. Thượng nghị sĩ Scott làm phó cho Trump sẽ củng cố hậu thuẫn đang lên của Trump trong khối da đen, có thể gây khó khăn cho Biden tại vài tiểu bang đặc biệt quan trọng như Pennsylvania và Michigan. Tuy nhiên, Scott không có vẻ là tương lai lâu dài cho Đảng Cộng hòa.
9. Elise Stefanik - Dân biểu, lãnh tụ hàng thứ ba của khối Cộng hòa trong Hạ viện liên bang Bà này là ngôi sao mới nổi của Đảng Cộng hòa, rất trẻ, 39 tuổi, đã đắc cử lần đầu tiên làm dân biểu năm 2014, đại diện cho một đơn vị bầu cử của tiểu bang New York, là thành phố Albany phía bắc thành phố New York, thuộc thành phần gọi là MAGA nặng. Tên tuổi được nhắc tới vì ủng hộ Trump rất mạnh và rất trung kiên. Tuy nhiên, còn quá trẻ và rất ít kinh nghiệm. New York là tiểu bang chắc chắn sẽ bầu cho Biden và bà Stefanik không có một tia hy vọng thay đổi được gì. Thực tế mà nói, bà này rất ít hy vọng được chọn làm phó cho Trump vì dù sao cũng vẫn còn quá non.
10. J.D. Vance - Thượng nghị sĩ Ohio Ông này trước khi đắc cử là một nhà đầu tư, không dính dáng gì đến chính trị, đắc cử thượng nghị sĩ liên bang cuối năm 2022, nghĩa là kinh nghiệm chính trị mỏng như tờ giấy. Quan điểm chính trị của ông cũng hết sức đặc biệt. Khởi đi như một người chống Trump tàn bạo khi Trump mới nhảy ra tranh cử tổng thống 2016, ông tham gia vào khối Never Trump, suốt ngày ra rả công kích Trump. Thế nhưng năm 2022, khi ra tranh cử thượng nghị sĩ, lại lật ngược quan điểm, ủng hộ Trump rất mạnh. Ông Vance từng có quan điểm rất cực đoan về phá thai, chủ trương cấm phá thai kể cả trong những trường hợp bị hãm hiếp hay loạn luân, sẽ bị phái Dân chủ khai thác để công kích mạnh. Ohio là tiểu bang lớn vùng đại hồ với 17 phiếu cử tri đoàn, trước đây là tiểu bang sôi động có thể ngả qua bất cứ đảng nào nhưng càng ngày càng đỏ sẫm, bầu cho Trump bất kể có ông Vance hay không.
Nói chung, ai cũng có ưu điểm và khuyết điểm, chẳng ai hoàn hảo. Dĩ nhiên, bây giờ chẳng ai đoán được ông Trump sẽ chọn ai, có khi chính ông cũng chưa có quyết định cuối cùng. Tuy nhiên, nhìn vào danh sách trên và cân nhắc lợi hại, giới truyền thông và chuyên gia nhận định phần lớn đều là những chính khách không nặng ký lắm, tương đối ít kinh nghiệm chính trị, ít người biết trên toàn quốc. Phần lớn không thay đổi bản đồ bầu cử được, có nghĩa là không giúp ông Trump được gì nhiều mà cũng chẳng có hại gì ông Donald Trump.