Người phụ nữ gốc Việt được phong Đại tá trong không quân Mỹ chiến tranh Việt Nam đã rời xa nhưng nỗi đau mất mát và những cuộc trốn chạy gian nan vẫn hằn sâu trong ký ức của những người thuộc thế hệ 6X, 7X trước năm 1975. Họ đã có một gia đình tri thức vốn đang có cuộc sống bình yên bên thành phố biển mộng mơ nhưng vì chiến tranh mà phải lựa chọn rời bỏ quê hương để đến được bến bờ tự do. Nhưng cũng chính những tháng ngày chạy nạn ấy đã hun đúc nên ý chí kiên cường mạnh mẽ trong những đứa trẻ của gia đình ấy sau này. Một trong ba đứa trẻ đó đã được thăng quân hàm cao trong quân đội Mỹ, đó chính là Mylene Trần Huỳnh, một nữ y sĩ tài ba trong ngành quân y của Quân lực Mỹ, được thăng cấp Đại tá vào năm 2010.
Hành trình gian nan đến vùng đất mới
Bác sĩ Mylene Trần Huỳnh có tên Việt Nam là Trần Thị Phương Đài, là con gái của bác sĩ quân y Việt Nam Cộng Hòa Trần Đoàn và dược sĩ Phan Thị Nhơn. Trước năm 1975, cô bé Huỳnh sống cùng cha mẹ và ông nội ở thành phố Nha Trang, Việt Nam. Vì thế, cô đã có nhiều khoảng thời gian tuyệt vời bên bờ biển. Cha mẹ cô thường dẫn các con ra tắm biển, thỉnh thoảng họ còn đi ra đảo để trải nghiệm. Tuy nhiên, cuộc sống êm đềm không được bao lâu thì chiến tranh giữa hai miền Nam Bắc đã lan đến thành phố thơ mộng này khiến cô bé Huỳnh không khỏi sợ hãi vì đôi khi đến trường lại nghe tin bạn bè đã mất người thân.
Khi đó, ông Đoàn và bà Nhơn biết Sài Gòn sẽ là nơi cuối cùng thất thủ, do đó khoảng 1 tháng trước ngày 30 tháng 4 năm 1975, họ đã đưa các con tới Sài Gòn trú ẩn. Mylene Trần Huỳnh nhớ lại đêm trước ngày 30, cả gia đình tôi đã tới Đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn. Khi chúng tôi đến đó, có hàng ngàn hàng ngàn người đang xô hàng rào để cố vào đại sứ quán. Khung cảnh rất hỗn loạn, tất cả họ đều hy vọng quân đội Mỹ sẽ đưa họ di tản khỏi nơi bom đạn này. Sau đó vào ban đêm, ai đó đã ném hơi cay khiến đám đông phải giải tán. Khó khăn lắm cha mẹ Huỳnh mới tìm thấy các con và đành buồn bã đưa nhau trở về nhà.
Họ có một chuyến đi dài trở lại Nha Trang trên chiếc xe tải lớn cùng với những vật dụng thiết yếu. Hành trình lần này vô cùng gian khổ, mọi thứ trên đường đã bị chiến tranh phá hủy. Ngay cả khi đi vệ sinh, họ cũng không dám xuống xe vì mìn có ở khắp mọi nơi. Ngay khi về đến Nha Trang, vì là bác sĩ quân y Việt Nam Cộng hòa, ông Đoàn đã bị gọi đi trình báo với cơ quan chức năng về hành trình đến Sài Gòn. Sau đó, ông bị đưa đến một nơi mà người ta hay gọi là trại cải tạo. Trong thời gian này, một mình bà Nhơn đã chăm sóc bốn người con đồng thời mở lại hiệu thuốc của bà. Cô Huỳnh nhớ lại, những năm tháng không có cha bên cạnh cộng thêm cảnh chiến tranh loạn lạc khiến gia đình ai cũng u buồn. Không còn tiếng cười như trước đây, không có cha chăm sóc và thiếu lương thực, cô Huỳnh cùng các anh em trong nhà đã phải ăn cơm độn khoai tây. Thậm chí trong ký ức của cô, có những thời điểm cực kỳ khó khăn, gia đình cô không có cả kem đánh răng và phải đánh răng bằng tro bếp. Tất cả mọi thứ đều thiếu thốn và cả nhà đều buồn vì lo lắng không biết chuyện gì sẽ xảy ra với cha cô.
Cho đến một năm sau, cuối cùng ông Đoàn cũng được thả về. Có lẽ vì là một bác sĩ, ông đã chăm sóc bệnh nhân trong trại tập trung nên ông chỉ bị quản chế một năm. Khi này, bà Nhơn bắt đầu lên kế hoạch rời khỏi Việt Nam. Cô Huỳnh kể, vào một sáng sớm tinh sương, cha mẹ đánh thức chúng tôi dậy và nói: “Đã đến lúc phải đi rồi, chúng ta sẽ đến một hòn đảo để chúc mừng sự trở lại của bố.” Những đứa trẻ ngây thơ không biết rằng chuyến đi này sẽ thay đổi cuộc sống của họ mãi mãi.
Lúc đó, cô bé Huỳnh vừa tròn chín tuổi, là độ tuổi đã có thể ghi nhớ mọi việc diễn ra. Khi họ đến bờ biển, chiếc thuyền đánh cá mà bà Nhơn mua đã chờ sẵn ở đó. Lúc này, bé Huỳnh vẫn rất vui vẻ vì nghĩ rằng cả nhà chỉ đang đi chơi đến một hòn đảo mà thôi. Cô tâm sự: “May mà bố mẹ không nói với các anh em cô rằng cả nhà đang chạy trốn. Nếu không, cô bé sẽ rất sợ hãi.” Trong lần trốn thoát đó, gia đình cô đi cùng một số người khác trên hai chiếc thuyền đánh cá rất nhỏ lênh đênh trên biển. Nhưng ngay trong đêm đầu tiên, một trong hai chiếc thuyền đã mất động cơ, vì thế họ phải tìm cách chuyển mọi người sang chiếc thuyền thứ hai.
Cũng vào đêm đó, ông Đoàn nhìn thấy một chiếc tàu lớn, vì nghĩ có lẽ đã ra đến vùng biển quốc tế nên ông sử dụng pháo sáng để phát tín hiệu cầu cứu và tất cả phụ nữ, trẻ em trên thuyền được yêu cầu nằm xuống che chắn. Con tàu lớn đã đến, những người trên tàu lớn quan sát thấy động cơ con thuyền nhỏ của ông Đoàn vẫn chạy nên họ chỉ quay lại và bỏ đi. Cô Huỳnh kể: “Sau đó cha mẹ tôi nói rằng chúng tôi rất may mắn vì hóa ra chiếc tàu đó mang cờ Nga. Vì vậy nếu họ lên thuyền, họ sẽ biết rằng chúng tôi đang cố gắng trốn thoát. Nhưng họ thấy chúng tôi vẫn ổn, động cơ vẫn chạy nên họ rời đi.”
Đồng thời trong quá trình vượt biển, cô Huỳnh cảm thấy như được thần linh che chở dẫn lối. Cô nói, cô thường thấy cá heo bơi nhảy dọc theo thuyền của cô. Khi đến gần Philippines, chiếc thuyền của cô cũng gặp được thuyền của một số ngư dân. Họ đã cho thuyền cô một ít cá và chỉ dẫn lối đi. Thế rồi sau 5 ngày đêm vượt qua chặng đường dài 703 dặm trên một vùng biển khắc nghiệt với rất ít thức ăn và nước uống, họ đã cập bến Manila của Philippines. Ngay khi cập bến, ông Đoàn và một vài người đàn ông trên thuyền đã xuống thuyền để đi tìm sự giúp đỡ. Bởi vì tất cả mọi người đã ở trên thuyền quá lâu và đều không ăn đủ nên rất yếu. Khi đó, ông Đoàn thậm chí không thể đi thẳng được vì đã lênh đênh trên sóng biển 5 ngày đêm. Cảnh sát địa phương thậm chí còn nghĩ ông là một người say rượu. Mãi sau khi nghe giải thích, họ mới tin và gọi người mang gạo, nước đến giúp đỡ các thành viên trên thuyền.
Cô Huỳnh nhớ lại: “Vài ngày sau, chúng tôi đến trại tị nạn và sau 2 tháng ở trại tị nạn, tôi và gia đình đã đến được vùng Bắc Virginia, Mỹ vào ngày 12 tháng 8 năm 1976, đánh dấu sự khởi đầu của một cuộc sống tự do mới.”
Tìm được đến vùng đất mới, cha mẹ cô bắt đầu lại sự nghiệp của mình và với sự hướng dẫn, hỗ trợ của cha, Huỳnh đã học được tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai. Bắt đầu từ đây, cuộc sống dù có khó khăn nhưng gia đình cô đã tìm lại được sự bình an trong tâm hồn. Cha cô vừa làm đủ thứ việc để kiếm sống vừa tranh thủ học tập vào ban đêm. Ông đi hút bụi tại nhà kho để kiếm tiền và ban ngày, ông nhốt mình trong phòng học, cố gắng chuẩn bị cho kỳ thi y tế quốc gia của Mỹ và ông đã vượt qua nó ngay lần thi đầu tiên. Còn mẹ cô, bà Nhơn không quay lại học bằng dược nhưng đã học lấy bằng kỹ thuật viên y tế. Từ đó, cuộc sống mới của gia đình cô ổn định hơn. Đó là nền tảng vững chắc giúp cô thực hiện ước mơ cao cả của mình.
Ước mơ cao cả của cô gái Việt sinh ra vào thời điểm cao trào của cuộc chiến tranh Việt Nam. Cha là bác sĩ quân đội và mẹ là dược sĩ. Có lẽ số mệnh của Trần Huỳnh đã định sẵn trở thành một y sĩ trong tương lai. Bà chia sẻ: “Khi còn bé, tôi chỉ nghĩ sẽ là giáo viên hoặc bác sĩ vì cha mẹ đã làm trong ngành y.” Chính nỗi đau mất mát trong chiến tranh, hình ảnh người dân chạy loạn vì bom đạn và sự hy sinh của cha mẹ đã thôi thúc Trần Huỳnh cố gắng thực hiện ước mơ giúp đỡ những mảnh đời bất hạnh như họ.
Năm 1991, cô tốt nghiệp Đại học George Mason, bang Virginia. Khi này, bà muốn được tiếp tục học lên và chọn trở thành một y sĩ vì thấy cha mẹ đã chăm sóc cho các bệnh nhân rất tốt. Sau đó, bà chọn học tại Đại học George Washington và ra trường vào năm 1995. Bà nhận thấy học y không hề dễ, bà đã gặp rất nhiều khó khăn. Tuy nhiên, bà vẫn nỗ lực từng ngày để học tập và thực hiện ước mơ của mình. Bà trở thành y sĩ trong lực lượng Không quân Mỹ và quyết định sẽ làm điều gì đó để tri ân sự hy sinh của cha mẹ bà trong chiến tranh.
Bà chia sẻ: “Đó là thời điểm khi chiến tranh vùng Vịnh xảy ra. Sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc, Mỹ lại tiếp tục tham chiến ở Trung Đông. Vì thế, tôi đã quyết định phục vụ trong quân đội.” Khi đã khoác lên mình bộ quân phục của Không quân Hoa Kỳ, bà vẫn không quên hình ảnh cha mình, một người lính của quân lực Việt Nam Cộng hòa. Bà muốn làm điều gì đó để tiếp bước cha mình và hơn thế nữa, bà đã chọn trở thành y sĩ quân y, một bác sĩ cấp cứu tại căn cứ quân sự.
Bà tâm sự: “Tôi chọn học ngành y trong quân đội vì tôi muốn giúp đỡ mọi người. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, những người lính đều cần đến bác sĩ. Tôi sẽ cố gắng hết mình để hoàn thành tốt công việc và giúp đỡ họ. Khi chọn trở thành một y sĩ quân y, bạn sẽ được học tập và làm việc trong một môi trường kỷ luật. Môi trường quân đội sẽ giúp bạn rèn luyện tính kỷ luật, sự kiên nhẫn và quyết đoán trong công việc. Điều này rất cần thiết để trở thành một bác sĩ giỏi.”
Những ngày tháng tiếp theo, bà Trần Huỳnh đã không ngừng học tập, rèn luyện để trở thành một bác sĩ giỏi trong lực lượng Không quân Mỹ. Bà đã tham gia nhiều khóa huấn luyện, đào tạo và đạt được nhiều thành tích xuất sắc. Năm 2010, bà được thăng cấp Đại tá, một trong những cấp bậc cao nhất trong quân đội Mỹ. Đây là một vinh dự lớn lao không chỉ đối với bà mà còn đối với cộng đồng người Việt tại Mỹ.
Bà chia sẻ: “Tôi rất tự hào khi được phong cấp Đại tá. Đây là một minh chứng cho sự nỗ lực không ngừng của tôi và sự ủng hộ của gia đình, đồng nghiệp. Tôi sẽ tiếp tục cống hiến hết mình để giúp đỡ những người lính và người dân cần sự giúp đỡ của tôi.”
Đại tá Mylene Trần Huỳnh là một minh chứng sống động cho ý chí kiên cường, lòng dũng cảm và sự hy sinh của những người lính và những người di dân Việt Nam. Bà đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách để trở thành một bác sĩ giỏi và một Đại tá trong lực lượng Không quân Mỹ. Đây là một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo và tự hào về gốc gác Việt Nam của mình.